Από τους pop star έως φίλους και γνωστούς η Gen Z φαίνεται να αγκαλιάζει ξανά έναν θεσμό που θεωρούνταν ξεπερασμένος. Όμως η επιστροφή στο γάμο δεν οδηγείται μόνο από το «έρωτα», αλλά από τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές επιταγές της εποχής.
Στο δοκίμιό της στο Substack με τίτλο « Η ποπ μπαίνει στην εποχή των συζύγων », η Catherine Shannon γράφει ότι πολλές από τις σημαντικότερες γυναίκες της pop μουσικής είτε παντρεύτηκαν είτε αρραβωνιάστηκαν φέτος. «Η μουσική είναι ένα εξαιρετικό βαρόμετρο πολιτισμού, ένα από τα καλύτερα που έχουμε. Έτσι, όταν τέσσερις από τις μεγαλύτερες γυναίκες pop star στον κόσμο παντρεύονται ή αρραβωνιάζονται μέσα σε 12 μήνες η μία από την άλλη (Lana Del Rey , Charli xcx , Dua Lipa και Taylor Swift), μάλλον θα πρέπει να δώσουμε προσοχή», γράφει. Όλα αυτά αποτελούν απόδειξη του γεγονότος ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία μέλη της Gen Z και οι νεαροί millennials μεγαλώνουν. Αλλά με την ενηλικίωση έρχονται και οι κοινωνικές προσδοκίες (γάμος, παιδιά) που είτε νιώθεις πιεσμένος να εκπληρώσεις, είτε να εσωτερικεύσεις ως δικές σου επιθυμίες, είτε, αναμφισβήτητα, θέλεις να κάνεις. Αυτό που με έχει σοκάρει περισσότερο για τη στιγμή που βρισκόμαστε, και πιο συγκεκριμένα, αυτή τη φορά στη ζωή μου, είναι αυτό που η Shannon χαρακτηρίζει ως διασημότητες που «μιλούν αριστερά» αλλά «περπατούν δεξιά».
Για να διευκρινιστεί, η Shannon δεν λέει ότι ο γάμος είναι εγγενώς δεξιός, αλλά ότι θεωρείται συντηρητικός και παραδοσιακός λόγω της μακράς πατριαρχικής ιστορίας του. Στο βιβλίο της, Γάμος, Μια Ιστορία , η Stephanie Coontz παραθέτει τα λόγια της ιστορικού Margaret Hunt, η οποία δηλώνει ότι ο γάμος ήταν «το κύριο μέσο μεταβίβασης περιουσίας, επαγγελματικής κατάστασης, προσωπικών επαφών, χρημάτων, εργαλείων, ζώων και γυναικών από γενιά σε γενιά, και συγγενικών ομάδων». Μέχρι σήμερα, οι άνδρες είναι αυτοί που επωφελούνται από τον γάμο, όπως τονίζει η Clementine Ford στο άρθρο της: « Ο γάμος είναι ένας εγγενώς μισογυνιστικός θεσμός - γιατί λοιπόν οι γυναίκες συμφωνούν σε αυτόν; », καθώς οι αναφορές δείχνουν ότι οι παντρεμένοι άνδρες ζουν περισσότερο από τις παντρεμένες γυναίκες, είναι γενικά πιο ευτυχισμένοι και υγιείς και βλέπουν τις οικονομικές τους προοπτικές να βελτιώνονται .
Ύστερα από δεκαετίες όπου ο γάμος έμοιαζε παρωχημένος ή προαιρετικός, η Gen Z φαίνεται να κάνει όλο και πιο συχνά το «βήμα». Όμως πίσω από τα stories με το «Ι said yes» και τους influencers που παντρεύονται στα είκοσί τους, κρύβονται παράγοντες όπως η ανάγκη για κοινωνική σταθερότητα, οικογενειακές πολιτικές στήριξης και η οικονομική πραγματικότητα που «σπρώχνει» τους νέους στην αίθουσα του δημαρχείου ή της εκκλησίας.
Σε μια εποχή όπου η ποικιλία των επιλογών στη σχέση μεγαλώνει,-συμβίωση, «friends with benefits» κ.α.- φαίνεται σχεδόν παράδοξο ότι η Gen Z (γεννημένοι περίπου 1997–2012) επαναξιολογεί παλιότερες παραδοχές και «επιστρέφει» στον θεσμό του γάμου. Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας Charles Russell Speechlys, το 2025 περίπου το 75 % των ενηλίκων της Gen Z δήλωσε ότι σχεδιάζει να παντρευτεί κάποια στιγμή. Παράλληλα, μελέτη της Marriage Foundation δείχνει πως πάνω από το μισό των Gen Z ανδρών και γυναικών (56 %–58 %) «θα παντρευτούν κάποια στιγμή», ποσοστό που είναι χαμηλότερο από τις προηγούμενες γενιές.
Ο γάμος ως «επιλογή» και ως «σταθερότητα»
Η οικονομία παίζει τεράστιο ρόλο και η γενιά της κρίσης, των υπερχρεωμένων φοιτητικών δανείων και της ανεργίας, όπου το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί, αναζητά μορφές ασφάλειας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο γάμος παύει να είναι μόνο ρομαντική επιλογή και γίνεται και το μέσο για τη συγκέντρωση πόρων, για φορολογικά ή ασφαλιστικά οφέλη, και η έστω συμβολική αναγνώριση της σχέσης από την κοινωνία. Η έρευνα της Charles Russell Speechlys συνδέει αυτή την τάση για σταθερότητα με τη στροφή προς πιο «παραδοσιακά» ορόσημα όπως είναι ο γάμος, τα παιδιά, η οικογένεια.
Από την άλλη πλευρά, η κοινωνική πίεση δεν έχει εξαφανιστεί. Αν και οι περισσότεροι νέοι δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται έντονη πίεση από τους γονείς τους για γάμο, μία έρευνα της Pew Research Center αναφέρεται ότι το 73 % των νέων δηλώνει πως δεν νιώθει «πολύ» ή «πάρα πολύ» πίεση για να παντρευτεί.
Πολιτικές και θεσμικές «ενθαρρύνσεις»
Σε αρκετές χώρες, τα προγράμματα στήριξης της οικογένειας, τα οικονομικά κίνητρα για ζευγάρια, ή τα φορολογικά οφέλη για τα παντρεμένα ζευγάρια λειτουργούν ως «υποβοηθητικοί» παράγοντες κυρίως για την απόκτηση απογόνων, δεδομένου και του προβλήματος της υπογεννητικότητας που ειδικά στη χώρα μας είναι μεγάλο. Αν και δεν υπάρχουν παντού οριζόντιες στατιστικές, η λογική είναι σαφής, όταν το κράτος δίνει ωθήσεις ή διευκολύνσεις στους παντρεμένους, η επιλογή του γάμου μπορεί να μοιάζει πιο «λογική» από το να παραμείνει μία σχέση σε ανεπίσημη μορφή. Πολλές έρευνες δείχνουν ότι οι νέοι θέλουν γάμο, αλλά όχι απαραίτητα επειδή είναι μία παραδοσιακή αξία, αλλά επειδή τον συνδέουν με τη συγκατοίκηση, τον κοινό οικονομικό προγραμματισμό και τους οικογενειακούς στόχους. Για παράδειγμα, η έρευνα της Just So Soul στη Κίνα έδειξε ότι πάνω από το 80 % της Gen Z δήλωσε ότι επιθυμεί να παντρευτεί κάποια στιγμή, αλλά όχι υποχρεωτικά για τους συμβατικούς λόγους του παρελθόντος.
Παρά τις θεσμικές και οικονομικές προκλήσεις, δε λείπουν και οι ιδεολογικές μεταβολές, η γενιά αυτή δείχνει να είναι πιο «ρεαλιστική» σχετικά με τον γάμο αλλά και πιο ανοιχτή σε εναλλακτικές. Για παράδειγμα, η έρευνα της Marriage Foundation δείχνει πως το ποσοστό των νέων που θεωρούν γάμο κάτι αδιάφορο μειώνεται και μόνο περίπου 20 % τον θεωρούν παρωχημένο. Αυτή η εσωτερική μεταστροφή σηματοδοτεί πως δεν πρόκειται μόνο για επιστροφή στη «παλιά εποχή», αλλά για αναδιατύπωση της έννοιας του γάμου μέσα σε ένα κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον που έχει ήδη αλλάξει.
Η είσοδος της Gen Z στον θεσμό του γάμου δεν είναι μια απλή επιστροφή στις παραδοσιακές επιλογές. Είναι μια πολυσύνθετη κίνηση όπου έρωτας, σταθερότητα, κοινωνική αναγνώριση και οικονομική στρατηγική συνυπάρχουν. Ο γάμος δεν είναι πλέον απλώς το ρομαντικό επιστέγασμα της σχέσης, είναι ένα εν εξελίξει κεφάλαιο στην ενήλικη ζωή, με νέα δεδομένα.
