Μία νέα μεγάλη μελέτη δείχνει ότι το «ενήλικο μυαλό» δεν είναι κάτι που συμβαίνει στα 20 αλλά στα 32 και ναι αυτό αλλάζει όσα θεωρούσαμε δεδομένα.
Για χρόνια θεωρούσαμε ότι, ως την ηλικία των είκοσι κάτι, έχουμε «ωριμάσει» εγκεφαλικά. Η νέα έρευνα όμως του University of Cambridge δείχνει πως ο εγκέφαλος συνεχίζει να εξελίσσεται σημαντικά έως τα 32 μας χρόνια, πράγμα που σημαίνει πως η πραγματική «ενήλικη φάση» ξεκινά πιο αργά από όσο πιστεύουμε οι περισσότεροι. Ώρα λοιπόν να επανεξετάσουμε τι σημαίνει «ώριμος» στην πραγματικότητα πραγματικά.
Μία νέα ματιά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου
Μια πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications, και που βασίζεται σε αναλύσεις εγκεφαλικών απεικονίσεων (MRI) από περίπου 4.000 ανθρώπους ηλικίας από νεογέννητα ως 90 ετών, κατέγραψε πέντε διακριτές «εποχές» στην ανάπτυξη και εξέλιξη του εγκεφάλου. Σύμφωνα με τα ευρήματα η παιδική φάση καλύπτει τη γέννηση ως 9 ετών. Μετά τα 9 αρχίζει η φάση που παραδοσιακά θεωρούμε εφηβεία ή νεότητα — αλλά αυτή η φάση κρατά πολύ περισσότερο από ό,τι νομίζαμε και φτάνει έως τα 32 χρόνια. Τα 32 εμφανίζονται ως ένα σημαντικό «νευρολογικό σημείο καμπής» και τότε γίνεται η πιο μεγάλη αναδιοργάνωση των εγκεφαλικών δικτύων. Από τα 32 έως τα 66 ετών, ξεκινά η «ενήλικη εποχή» του εγκεφάλου, μία φάση σχετικής σταθερότητας στη δομή και με λιγότερες δραματικές αλλαγές στα νευρωνικά δίκτυα. Μετά τα ~66 αρχίζουν οι πρώτες αλλαγές που σχετίζονται με την ηλικιακή φθορά, ενώ μετά τα 83 έτη μιλάμε για «τελευταία φάση γήρανσης».
Τι σημαίνει αυτό σχετικά με το πότε «γίνεσαι ενήλικας»
Η μελέτη δείχνει ότι ο εγκέφαλος δεν ωριμάζει απότομα σε μια ηλικία και ότι δεν υπάρχει «μαγική γραμμή» στα 18, 20 ή 25. Αντίθετα, η πραγματική νευρωνική ωρίμανση που χαρακτηρίζει την ενήλικη εγκεφαλική δομή φτάνει κατά μέσο όρο στα 32, συνεπώς ίσως μέχρι τότε να μην πρέπει να λέγεσαι ενήλικος, άλλα απλά νέος. Αυτό δεν σημαίνει πως όποιος δεν είναι 30 και κάτι συμπεριφέρεται σαν παιδί, ούτε ότι ξαφνικά γίνεται σοφός στα 32. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, πρόκειται για αλλαγές σε δομικό επίπεδο και τότε ο εγκέφαλος «σταθεροποιείται» από γνωστική και δομική άποψη. Με απλά λόγια τα 20s και τα mid 20s μπορεί να έχουν ακόμη εγκεφαλική προσαρμοστικότητα και αλλαγές, πράγμα που εξηγεί και γιατί στα 20–30 συμβαίνουν μεγάλες αλλαγές στον χαρακτήρα, στην προσωπικότητα και στην ωριμότητα.
Πώς αυτά τα ευρήματα αλλάζουν την κουβέντα για «ενηλικίωση»
- Η ηλικία της ωριμότητας αλλάζει
Πολλές κοινωνίες θεωρούν ότι μόλις κάποιος φτάσει στα 18–21, θεωρείται «ενήλικος» και δικαιούται ψήφο, δουλειά, αποφάσεις, επιλογές ζωής. Η νέα μελέτη δείχνει ότι εγκεφαλικά τουλάχιστον ο ενήλικος εγκέφαλος δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως ακόμη.
- Περισσότερη κατανόηση για τα 20s
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες της νεότητας (π.χ. 20–30) πολλοί βιώνουν αβεβαιότητα, πειραματισμούς, αλλαγές και τώρα φαίνεται πως ο εγκέφαλος είναι ακόμη προσαρμοζόμενος. Αυτό δίνει νόημα σε πολλά και εξηγεί γιατί οι επιλογές τότε είναι πιο πειραματικές, γιατί μπορεί να αλλάζει η προσωπικότητα.
Αναθεώρηση κοινωνικών και νομικών «ορίων ενηλικίωσης»
Ίσως η έννοια της «ενηλικίωσης» έστω σε ό,τι αφορά την ωριμότητα της σκέψης, των αποφάσεων και της ευθύνης να θέλει επανεξέταση. Αν ο εγκέφαλος συνεχίζει να αλλάζει ως τα 32, πόσο τέλειες ή ώριμες είναι οι αποφάσεις που παίρνουμε στα 18;
Η σταθεροποίηση δομής δεν σημαίνει αυτόματα σοφία ή συναισθηματική ωριμότητα, η προσωπικότητα, οι εμπειρίες, το περιβάλλον και η συναισθηματική ωρίμανση παίζουν τεράστιο ρόλο. Δεν σημαίνει βέβαια ότι όλοι φτάνουν στον ίδιο βαθμό ωριμότητας στα 32 γιατί η εξέλιξη ποικίλει ανά άτομο, με βάση τα γενετικά, τα περιβαλλοντικά,τα κοινωνικά και τα ψυχολογικά δεδομένα. Η ενηλικίωση του εγκεφάλου, αφορά κυρίως τη δομή και τη συνδεσιμότητα, όχι αυτομάτως τη λήψη «σωστών» αποφάσεων.
Γιατί αυτή η μελέτη αφορά ειδικά όσους είμαστε Gen Z
Για μας, που μεγαλώσαμε μέσα σε κρίσεις οικονομικές, κοινωνικές, οικολογικές και πήραμε πολλές αποφάσεις νωρίς. Το να ξέρουμε ότι ο εγκέφαλος συνεχίζει να ωριμάζει ως τα μέσα 30s, δίνει λίγο «περισσότερο χρόνο» για λάθη, πειραματισμούς και αναθεωρήσεις ακόμα και στο κομμάτι των σπουδών και της δουλείας. Επίσης αυτή η έρευνα θα μπορούσε να είναι ένα μήνυμα ότι δεν χρειάζεται να «τα έχεις αποφασίσει όλα» στα 20. Τα 20 είναι η φάση της εξέλιξης ενός ανθρώπου και ως νευρωνική δομή, και ως εμπειρίες.
