Η εκρηκτική ζήτηση ενέργειας από την τεχνητή νοημοσύνη σπρώχνει τις ΗΠΑ να παρατείνουν τη λειτουργία μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα, μια επιλογή με βαριές τοπικές περιβαλλοντικές και υγειονομικές συνέπειες, παρά τα οφέλη για την ενεργειακή επάρκεια των κέντρων δεδομένων.
H εκρηκτική ζήτηση ενέργειας για την τεχνητή νοημοσύνη φέρνει ξανά στο προσκήνιο το πιο «βρώμικο» καύσιμο και γιατί αυτό μας αφορά όλους.
Η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης έχει κάτι κοινό με τις αλυσίδες γρήγορου φαγητού, φαίνεται «μαγική», βολική, πάντα διαθέσιμη — αλλά πίσω από την κουρτίνα υπάρχει ένα τεράστιο περιβαλλοντικό κόστος που συχνά δεν βλέπουμε. Η έκρηξη της ζήτησης ενέργειας από data centers, τα μοντέλα AI και τις βιομηχανικές εφαρμογές έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ σε μια επιλογή που μοιάζει να πηγαίνει κόντρα σε κάθε κλιματικό στόχο: την παράταση λειτουργίας μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα. Με λίγα λόγια, ο άνθρακας κάνει comeback και όχι για καλό λόγο.
Τι αλλάζει στην αγορά ενέργειας
Σύμφωνα με το Politico και στοιχεία του think tank Frontier Group, περίπου 30 μονάδες άνθρακα που ήταν προγραμματισμένες να κλείσουν μένουν τελικά ανοιχτές, για να εξυπηρετήσουν την αυξανόμενη ενεργειακή κατανάλωση των data centers και της βιομηχανίας. Μιλάμε για μια τεράστια ανατροπή αφού την προηγούμενη δεκαετία είχαν ανακοινωθεί 546 κλεισίματα (περίπου 102 GW), κυρίως για οικονομικούς λόγους, όχι επειδή οι περιβαλλοντικοί κανόνες έγιναν αυστηρότεροι.
Τώρα, η ίδια αγορά που κάποτε ήθελε να εξαφανίσει τον άνθρακα, είναι αυτή που τον επαναφέρει. Ο Lee Zeldin, σε άρθρο που επικαλείται το Politico, το λέει χωρίς περιστροφές, ότι οι μονάδες άνθρακα «πρέπει να μείνουν ανοιχτές» για να καλυφθεί η νέα ζήτηση από την τεχνητή νοημοσύνη και τη βιομηχανία. Με άλλα λόγια: «Θέλεις 24/7 AI; Θέλεις απεριόριστο cloud; Ωραία πάρε και λίγο παραπάνω άνθρακα».
Το περιβαλλοντικό και το ανθρώπινο κόστος
Εδώ είναι που το θέμα γίνεται σοβαρά με τις μελέτες που παρουσιάζονται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας (NIH) εκτιμούν ότι εκατοντάδες χιλιάδες θάνατοι θα είχαν αποφευχθεί αν δεν υπήρχαν οι εκπομπές από σταθμούς άνθρακα. Οι ρύποι όπως υδράργυρος, αιθάλη και μικροσωματίδια πλήττουν δυσανάλογα τις κοινότητες που ζουν κοντά στους σταθμούς. Για να το πούμε πιο απλά, ο άνθρακας μπορεί να κρατά τα data centers αναμμένα, αλλά «σβήνει» την ποιότητα ζωής χιλιάδων ανθρώπων. Και, ναι, αυτό θα έπρεπε να αφορά κάθε γενιά πόσο μάλλον τη Gen Z, που ήδη ζει τα πρώτα γερά climate impacts.
Οι πολιτικές εξελίξεις και κανόνες που χαλαρώνουν την πιο λάθος στιγμή
Το Politico αναφέρει ότι περίπου 70 εργοστάσια λειτουργούν σήμερα με μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τους περιορισμούς για υδράργυρο και αιθάλη, καθώς εξετάζονται πιο επιεικείς κανόνες. Παράλληλα, οι κανονισμοί που θα προστάτευαν τους εργαζόμενους σε ορυχεία από τη σκόνη πυριτίου (ένα μέτρο που το ίδιο το Υπουργείο Εργασίας αναγνώρισε ως σωτήριο) βρίσκονται υπό αμφισβήτηση.
Το παράδοξο είναι έντονο και ενώ γίνονται δηλώσεις υπέρ του «καθαρού άνθρακα», οι θεσμικές δικλίδες ασφαλείας γίνονται όλο και πιο χαλαρές. Είναι σαν να λέμε «μην ανησυχείτε, το διορθώνουμε» ενώ ταυτόχρονα τραβάμε το χαλί για να κρύψουμε τα κακώς κείμενα. Βραχυπρόθεσμα, η παράταση ζωής των μονάδων άνθρακα εξασφαλίζει σταθερή παροχή ενέργειας για την απρόσκοπτη λειτουργία των κέντρων δεδομένων, μακροπρόθεσμα όμως, το κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος είναι τεράστιο.
Η πραγματική λύση δεν είναι να γυρίσουμε σε παλιά καύσιμα για χάρη της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά να αναβαθμίσουμε το ενεργειακό μας σύστημα. Αυτό σημαίνει στην πράξη πολύ πιο γρήγορη ανάπτυξη ΑΠΕ, έξυπνη αποθήκευση ενέργειας, αναβαθμισμένα δίκτυα και data centers που είναι ενεργειακά αποδοτικά και λιγότερο «ενεργοβόρα».
Δεν πρέπει να αφήσουμε να εξελιχθεί ένας κόσμος όπου η AI τρέχει και οι κοινότητες «πληρώνουν» τα τραγικά τους λάθη. Αν θέλουμε μια μετάβαση που δεν θυσιάζει τον άνθρωπο για χάρη της τεχνολογίας, χρειάζεται αλλαγή πορείας και γρήγορα. Οι βασικές προτάσεις πολιτικής περιλαμβάνουν την επιτάχυνση των ΑΠΕ και συστημάτων αποθήκευσης, πράσινες συμβάσεις ενέργειας για τα data centers, κίνητρα για ευελιξία φορτίου και διαχείριση της ζήτησης, αυστηρούς κανόνες για τοπικούς ρύπους και δίκαιη μετάβαση για εργαζόμενους και κοινότητες.Η μεγάλη ερώτηση όμως παραμένει μία «ποιος πληρώνει το κόστος της «ενέργειας για την ΤΝ»; Οι επενδυτές που αποκομίζουν τα οφέλη ή οι κοινότητες που ζουν δίπλα σε μονάδες παραγωγής;»
Η απάντηση θα καθορίσει το μέλλον όχι μόνο των τεχνολογιών που χρησιμοποιούμε, αλλά και του περιβάλλοντος στο οποίο θα ζήσουμε. Για τη Gen Z, που ήδη χτίζει την ψηφιακή και κλιματική πραγματικότητα των επόμενων δεκαετιών, αυτή δεν είναι μια θεωρητική συζήτηση είναι το μέλλον της.
