Συζητάμε μεταξύ μας και όλοι λέμε το ίδιο.Κοιμόμαστε, αλλά δεν νιώθουμε φρέσκοι.Κρατάμε στο κεφάλι δεκάδες ανοικτά tabs και το σώμα δεν προλαβαίνει να αδειάσει.Τι συμβαίνει;
Οι περισσότεροι από μας ξυπνάμε με το ξυπνητήρι να χτυπάει στο τηλέφωνο και, πριν καν πατήσουμε «αναβολή» για να απολαύσουμε ακόμα 5 λέπτα με κλείστα μάτια ξαπλωμένοι στο κρεβάτι μας, έχει ήδη πεταχτεί η πρώτη ειδοποίηση από το chat της δουλειάς ή της σχολής. Ρίχνουμε μια γρήγορη ματιά στο feed, «να δούμε τι χάσαμε», και πριν πάρουμε χαμπάρι, έχουμε ήδη μπει στη δίνη μιας ημέρας που ζητά από εμάς να είμαστε πάντα online, πάντα γρήγοροι, πάντα διαθέσιμοι.
Οι καθημερινοί ρυθμοί που μας αποσυντονίζουν
Το μυαλό μας θολώνει από την αρχή, αλλά συνεχίζουμε μηχανικά. Αυτό το διαρκές θόλωμα—το λεγόμενο brain fog—δεν είναι κάτι σπάνιο ή αφηρημένο, στην ουσία είναι το σύννεφο που σκεπάζει τις σκέψεις μας, η μικρή καθυστέρηση στο να θυμηθούμε ένα όνομα, το βάρος που αισθανόμαστε στα μάτια μας όταν κοιτάμε για ώρες την οθόνη.
Δεν είναι ότι πάθαμε ξαφνικά συλλογική αμνησία ή ότι γίναμε «τεμπέληδες στο μυαλό», οι ρυθμοί που ζούμε δημιουργούν αυτή τη κατάσταση. Στη δουλειά ή στη σχολή, τα deadlines στοιβάζονται σαν ειδοποιήσεις που δεν σταματούν να αναβοσβήνουν και να σου φωνάζουν «Άνοιξε με», «Εμένα με έχεις ξεχάσει εδώ και 5 λεπτά». Όλα ζητούν την προσοχή μας τώρα: ένα email, ένα project, ένα μήνυμα από συμφοιτητές, μια παρουσίαση που «πρέπει να βγει χθες». Την ίδια στιγμή, οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης έχουν γίνει ο ενδιάμεσος χώρος όπου διακόπτουμε τη δουλειά για να «ξεκουραστούμε», μόνο και μόνο για να επιστρέψουμε με ένα μυαλό ακόμη πιο κορεσμένο αφού το διάλειμμα μπροστά σε μία άλλη οθόνη, ουσιαστικά δεν είναι διάλειμμα. Το brain fog είναι το αποτέλεσμα αυτής της μόνιμης υπερφόρτωσης, δεν μας λείπει μόνο ύπνος, μας λείπει αληθινή αποσύνδεση.
Ο ύπνος, που θεωρητικά θα έπρεπε να είναι η λύση, συχνά γίνεται και αυτός επιφανειακός. Μένουμε ξύπνιοι ως αργά «για λίγο scroll ακόμα» με τα μάτια να «καίνε» από το μπλε φως, και ξαπλώνουμε με το μυαλό να τρέχει, χωρίς να καταφέρνει να ξεκουραστεί ούτε καν την ώρα του ύπνου. Το αποτέλεσμα είναι ότι το πρωί σηκωνόμαστε χωρίς να νιώθουμε ανανεωμένοι, κουβαλώντας το θόλωμα στην επόμενη μέρα. Δεν είναι ότι δεν προσπαθούμε, απλώς είναι ότι το περιβάλλον μας είναι φτιαγμένο να τραβάει την προσοχή μας χωρίς ανάσα.
Τι μας βοηθά ρεαλιστικά
Όμως υπάρχουν μικρές, ρεαλιστικές ανάσες που μπορούμε να δώσουμε στον εαυτό μας. Φυσικά δεν μιλάμε για δραματικές «ψηφιακές αποτοξινώσεις» που δεν είναι εφικτές για όλους. Μιλάμε για μικρές παύσεις, όπως για παράδειγμα να σηκωθούμε από την καρέκλα και να περπατήσουμε χωρίς το τηλέφωνο στο χέρι για πέντε λεπτά. Να βάλουμε τις ειδοποιήσεις σε σίγαση για δέκα λεπτά, χωρίς ενοχές. Να μειώσουμε το μπλε φως το βράδυ ή να χαμηλώσουμε τα φώτα για να πούμε στο σώμα μας ότι η μέρα τελειώνει και πως τώρα έχει το δικαίωμα να ξεκουραστεί. Ακόμη και το να αφήσουμε το κινητό σε άλλο δωμάτιο όταν κοιμόμαστε μπορεί να κάνει διαφορά, τότε το πρωί το πρώτο που θα δούμε θα είναι το φως του δωματίου, όχι ένα notification.
Η «υγιεινή φωτός» (light hygiene) δεν είναι όρος που ανήκει μόνο στους ειδικούς. Είναι ένα απλό βήμα που συνεπάγεται λιγότερες δυνατές οθόνες πριν τον ύπνο και περισσότερη φυσική ήπια φωτεινότητα τη μέρα. Όσο κλισέ κι αν ακούγεται, οι μικρές παύσεις δεν είναι χάσιμο χρόνου, είναι ένας βασικός τρόπος να ξανακερδίσουμε λίγη διαύγεια. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε από τη μια μέρα στην άλλη το πώς δουλεύει ο κόσμος μας, αλλά μπορούμε να σταματήσουμε να θεωρούμε φυσιολογικό το μόνιμο θόλωμα.
Το brain fog δεν είναι ντροπή ή προσωπική αποτυχία, είναι κοινό μας βίωμα. Όταν λέμε «εμείς», το εννοούμε εμείς που τσεκάρουμε μηνύματα στην τουαλέτα, που δουλεύουμε με δέκα tabs ανοιχτά, που ξεχνάμε γιατί μπήκαμε σε ένα δωμάτιο, που παίρνουμε τηλέφωνο για να ρωτήσουμε κάτι και τελικά ξεχάσαμε γιατί πήραμε τηλέφωνο. Αν το παραδεχτούμε, μπορούμε να μιλήσουμε πιο ανοιχτά γι’ αυτό. Να πούμε στους συναδέλφους, στους φίλους ή στα μέλη της οικογένειας μας «Δεν είναι ότι βαριέμαι, απλώς το μυαλό μου είναι θολωμένο σήμερα.» Αυτό το «εμείς» είναι ήδη ένα πρώτο βήμα.
Ίσως, χρειάζεται να ξαναδούμε τον ύπνο στις πραγματικές του διαστάσεις και όχι ως υποχρέωση αλλά ως χώρο που μας ανήκει. Να καταλάβουμε πως το σώμα μας και ο εγκέφαλος μας θέλουν χρόνο και πως τελικά όχι «πέντε ώρες ύπνου δεν αρκούν». Να πούμε στον εαυτό μας ότι «ο ύπνος είναι το reset που δεν μας προσφέρει κανένα app» είναι η φυσική ξεκούραση του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι υγεία να μπορούμε να πούμε όχι άλλο multitasking μέχρι την τελευταία στιγμή της ημέρας. Και επιτέλους ας αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να κλείσει τις οθόνες πριν τον ύπνο. Γιατί αν το brain fog γίνει μόνιμος συγκάτοικος, τότε χάνουμε κάτι βαθύτερο από τη διαύγεια μας και την αίσθηση του παρόντος.
Ας ανοίξουμε τη συζήτηση
Πώς το ζει ο καθένας μας; Τι μικρές αλλαγές έχουμε δοκιμάσει που δούλεψαν έστω και λίγο; Ποιες συνήθειες μπορούμε να μοιραστούμε; Δεν υπάρχουν τέλειες λύσεις, αλλά υπάρχει κοινή εμπειρία και ανταλλαγή. Μήπως λοιπόν ήρθε ο καιρός να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον και κατ' επέκταση τον εαυτό μας, πριν χαθούμε στο θαμπό σύμπαν μίας οθόνης; Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το να παραδεχτούμε το σύννεφο στο κεφάλι μας και να θυμηθούμε ότι ο ύπνος, αν του δώσουμε χώρο, μπορεί ακόμα να μας ξεκουράσει και να μας κάνει να σκεφτούμε καθαρά μετά από καιρό.
