Πότε εμφανίστηκε το πρώτο σταυρόλεξο; Ποιος ήταν ο εφευρέτης του; Μας πηγαίνει εκατοντάδες χρόνια πίσω στο χρόνο ή είναι μία σύγχρονη επινόηση;
Όλοι έχουμε πιάσει στα χέρια μας ένα σταυρόλεξο, ταξιδεύοντας σε κάποιο νησί με το πλοίο ή σε κάποιο χωριό με το ΚΤΕΛ. Ή απλά έχοντας ένα κενό σαββατοκύριακο χωρίς υποχρεώσεις. Για κάποιους είναι πολυτέλεια, λόγω «έλλειψης χρόνου», για άλλους η λύση ενός σταυρόλεξου είναι μία καθημερινή συνήθεια και ένας τρόπος να χαλαρώσεις και να ψυχαγωγηθείς. Η λύση ενός σταυρόλεξου, των κρυμμένων λέξεων, είναι μία μικρή νίκη που σου φέρνει εσωτερική ικανοποίηση. Μέχρι το επόμενο.
Στην Ελλάδα συνεχίζουν να κυκλοφορούν περιοδικές εκδόσεις με σταυρόλεξα στα περίπτερα, κάτι που σημαίνει ότι αυτή η συνήθεια που χρειάζεται να βάλεις το μυαλό σου να δουλέψει και να σκεφτεί, δεν έχει χαθεί στο πέρασμα των χρόνων και δεν είναι μία ασχολία μεγαλύτερης ηλικίας ανθρώπων. Είναι ένα μοναδικό παιχνίδι πνεύματος και γνώσεων με πολλές παραλλαγές (κλασικά, σκανδιναβικά, κρυπτογραφικά, λευκά κ.α.) που παίζεται καθημερινά από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Συνεχίζουν τα κάθε είδους σταυρόλεξα και παζλ να παραμένουν δημοφιλή και σήμερα; Η απάντηση θα σας εκπλήξει μιας και η αλήθεια είναι ότι δεν βλέπουμε νέους σήμερα να κρατάνε σταυρόλεξα στα χέρια τους. Ίσως αυτή η συνήθεια και πνευματική ασχολία πέρασε στα digital σταυρόλεξα, αυτά που μπορείς να λύσεις μέσα από το smartphone και laptop σου, χωρίς απαραίτητα να αγοράσεις ένα έντυπο σταυρόλεξο. Ιδιαίτερα κατά την περίοδο της πανδημίας και των καραντινών, η αύξηση ενδιαφέροντος για σταυρόλεξα και παζλ στο διαδίκτυο ήταν τεράστια. Τα μίνι σταυρόλεξα στα social media αποδείχθηκαν πολύ δημοφιλή ανάμεσα σε νεαρές ηλικίες και φοιτητές. Μετά το πέρας της πανδημίας, αυτή η συνήθεια έμεινε σε πολλούς νέους ανθρώπους.
Είναι κάτι σαν τη μουσική: Ακούμε τη μουσική μόνο μέσα από το Spotify και το smartphone ή την απολαμβάνουμε μόνο μέσα από βινύλια; Κάπως έτσι και με τα σταυρόλεξα. Οι εποχές έχουν αλλάξει, αλλά κάποια πράγματα παραμένουν σταθερά. Τα μίνι καθημερινά σταυρόλεξα των The New York Times, New Yorker και The Wall Street Journal βλέπουν τεράστια αύξηση ενδιαφέροντος και επισκεπτών στις ημέρες μας, μία πραγματική αναβίωση.
Πότε εμφανίστηκε το πρώτο σταυρόλεξο;
Δεν θα πάμε εκατοντάδες χρόνια πίσω στο χρόνο και την εποχή του Γουτεμβέργιου. Το πρώτο σταυρόλεξο εμφανίστηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1913 στις σελίδες της εφημερίδας New York World και ήταν μία ιδέα του Arthur Wynne από το Λίβερπουλ της Αγγλίας. Ο Arthur Wynne μετανάστεψε στις ΗΠΑ, όπως εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι για να βρουν τη «Γη της Επαγγελίας» και να χτίσουν μία νέα ζωή, δουλεύοντας αρχικά σε μία φάρμα με κρεμμύδια.
Λίγα χρόνια αργότερα, από τα κρεμμύδια μεταπήδησε στη δημοσιογραφία και την καθημερινή εφημερίδα New York World, όπου είχε την ιδέα για το πρώτο word-cross puzzle. Αυτή ήταν η αρχική τους ονομασία, μέχρι να γίνουν ευρύτερα γνωστά σαν crossword puzzles και σταυρόλεξα στα ελληνικά. Εμπιστεύτηκαν στον Arthur Wynne ένα κενό χώρο στην εφημερίδα και αυτό ήταν: Η ιδέα του πέτυχε αμέσως!
Το πρώτο σταυρόλεξο (όπως βλέπετε παρακάτω) ήταν σε σχήμα διαμαντιού, χωρίς μαύρα τετράγωνα. Μέσα σε λίγα χρόνια, κάθε μεγάλη και μικρή εφημερίδα των ΗΠΑ περιλάμβανε και ένα σταυρόλεξο στις σελίδες τους. Η μανία των σταυρόλεξων είχε εξαπλωθεί σε όλη την αμερικανική επικράτεια και από τις αρχές της δεκαετίας του ’20 έφτανε και στην Ευρώπη. Καθόλου άσχημα για έναν άνθρωπο που ξεκίνησε από μία φάρμα με κρεμμύδια.
