Η υπαρξιακή απειλή της τεχνητής νοημοσύνης είναι άραγε ένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή μήπως μπορεί να θεωρηθεί ρεαλιστικός φόβος.
Καθώς η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται ραγδαία, πολλοί αναρωτιούνται, μήπως αυτή το σκοτεινό πρόσωπο της τεχνολογίας κρύβει κάτι περισσότερο από ένα απλό εργαλείο; Μπορεί η AI κάποια στιγμή να αποκτήσει δική της βούληση και να στραφεί εναντίον της ανθρωπότητας; Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι πια μια φουτουριστική ιδέα, αλλά μια πραγματικότητα που παρεμβαίνει ήδη σε κάθε πλευρά της ζωής μας. Από συστάσεις προϊόντων μέχρι τα συστήματα λήψης αποφάσεων, η AI έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Παρόλα αυτά, ένα βαθύτερο ερώτημα ανησυχεί ολοένα και περισσότερους από εμάς στο κατά πόσο θα μπορούσε η αληθινή, γενική και ίσως υπερεξελιγμένη AI να γυρίσει εναντίον μας.
Η πιθανότητα μιας σούπερ ύπερνοημοσύνης και τα σενάρια τρόμου
Οι υποστηρικτές της υποθετικής απειλής αναφέρουν την έννοια της σούπερνοημοσύνης, δηλαδή μιας μηχανής πολύ πιο έξυπνης από τον άνθρωπο, με δικά της κίνητρα, που ίσως δεν θα συγχρονιστούν ποτέ με τις ανθρώπινες αξίες. Αν αυτή η νοημοσύνη αποκτήσει αυτονομία, ο κίνδυνος είναι ότι θα αναζητήσει δικά της συμφέροντα, τα οποία μπορεί να συγκρούονται με την ύπαρξη ή το συμφέρον της ανθρωπότητας.
Οι υποστηρικτές του κινδύνου της «μη ευθυγραμμισμένης AI» (misaligned AI) προειδοποιούν ότι μια τέτοια μηχανή θα μπορούσε να αναπτύξει στόχους ή συμπεριφορές που δεν είναι απλώς διαφορετικές, αλλά αντιπαραθετικές. Σε αυτή την περίπτωση, μία απλή διαφωνία μπορεί να εξελιχθεί σε υπαρξιακή σύγκρουση. Πόσο πιθανό είναι όμως αυτό να συμβεί; Κάποιοι ειδικοί εκτιμούν ότι η πιθανότητα μιας μαζικής εξόντωσης από την AI είναι πραγματική, αλλά μικρή, όμως η άποψη δεν είναι αποτέλεσμα ομοφωνίας και αυτό διχάζει την επιστημονική κοινότητα. Μάλιστα, σε μελέτες superforecasting, η πιθανότητα εξαφάνισης της ανθρωπότητας από την AI μέχρι το 2100 υπολογίστηκε στο 3% από ειδικούς και μόλις 0,38% από πιο αισιόδοξες προβλέψεις. Από την άλλη πλευρά βέβαια, υπάρχουν φωνές που ζητούν προληπτικά μέτρα και υποστήριξη για έρευνα μίας ασφαλούς AI, που θα λειτουργεί μέσα σε ρυθμιστικά πλαίσια και διεθνή συνεργασία, λόγω της πιθανότητας καταστροφικών συνεπειών,όσο μικρή κι αν τη θεωρούμε σήμερα.
Γιατί μπορεί να στραφεί εναντίον μας
Αν δεν ευθυγραμμίσουμε σωστά τους στόχους μιας ισχυρής AI με τις ανθρώπινες αξίες, αυτή μπορεί να εξελίξει τρόπους δράσης που προκαλούν βλάβη και έρχονται σε αντίθεση με την ανθρώπινη ηθική. Όπως σε κάθε βιολογική εξέλιξη, έτσι και τα συστήματα AI ενδέχεται να αναπτύξουν «μία στρατηγική επιβίωσης» που θα έχει σε δεύτερη μοίρα τους ανθρώπους. Η τρέχουσα AI συχνά στερείται της κοινής λογικής και η μετάβαση σε μία πλήρως γενική νοημοσύνη ενδέχεται να αναδείξει απρόβλεπτα κενά. Ο φόβος για μία μηχανική εξέγερση δεν είναι μόνο τεχνικός, αλλά έχει και ηθικό βάρος. Αν η AI αποκτήσει αυτογνωσία ή δικαιώματα, ποιο θα είναι το καθεστώς που θα επικρατήσει; Πρέπει να αναρωτηθούμε τι σημαίνει ύπαρξη, συναίσθημα και αυτοδιάθεση όταν μιλάμε για μηχανές.
Παράλληλα, υπάρχει και ο πρακτικός κίνδυνος, αφού ήδη σήμερα η AI μπορεί να δημιουργεί αρνητικές εξωτερικές καταστάσεις, αυτοματισμούς, όπλα και συστήματα λήψης αποφάσεων χωρίς διαφάνεια. Η δυνατότητα της κακής χρήσης της τεχνολογίας ακόμη και αν δεν υπάρξει πλήρης AI-επανάσταση, είναι μια πραγματική πρόκληση.
Τι μπορούμε να κάνουμε για ένα πιο προστατευμένο μέλλον είναι καταρχάς έρευνα για μία ασφαλή AI που θα υποστηρίζουν επενδύσεις σε τεχνικές ευθυγράμμισης που διασφαλίζουν ότι οι μηχανές θα συνεργάζονται με ανθρώπινες αξίες και θα είναι συμβατές με τα συναισθήματα και την ανθρώπινη ηθική. Οι εθνικοί και παγκόσμιοι κανονισμοί είναι κρίσιμο να τεθούν σε συλλογικό επίπεδο και να υπάρχει ρυθμιστικός έλεγχος, δεδομένου του υπαρξιακού χαρακτήρα του κινδύνου. Η κοινωνία πρέπει να κατανοήσει όχι μόνο τις δυνατότητες της AI, αλλά και τους κινδύνους και να απαιτήσει υπεύθυνη ανάπτυξη.
Η πιθανότητα ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί κάποια στιγμή να στραφεί εναντίον μας είναι αμφιλεγόμενη, δεν είναι σίγουρο μονοπάτι, ούτε αναπόφευκτο μέλλον. Παρ’ όλ’ αυτά, δεν είναι ούτε αμελητέα σαν πιθανότητα και η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας μας βάζει μπροστά σε ριζικά ζητήματα που αναζητούν απάντηση.Το κρίσιμο σημείο είναι πως δεν πρέπει να φοβόμαστε την AI ως κάτι ανώτερο και ανεξέλεγκτο, αλλά να την αντιμετωπίζουμε με σύνεση και λογική σκέψη. Μέσα από υπεύθυνη έρευνα, μεταρρύθμιση και συλλογική εγρήγορση, έχουμε την ευκαιρία να διαμορφώσουμε το μέλλον και όχι ως δούλοι μιας μηχανής, αλλά ως συνεργάτες στη δημιουργία ενός κόσμου όπου η τεχνολογία θα υπηρετεί την ανθρωπότητα, κι όχι το αντίθετο.
