Η ηθική του influencer σε εποχή κρίσης.
Σήμερα που η σιωπή θεωρείται ύποπτη και η γνώμη μετριέται σε views, likes και αλγοριθμικά χειροκροτήματα, το "υπάρχω" έχει αντικατασταθεί από το "φαίνομαι" και το "σκέφτομαι" από το "ανεβάζω". Ο influencer δεν είναι πια ένα νέο επάγγελμα, αλλά μια νέα ηθική ή μάλλον η απουσία της.
Η λογική του influencer είτε μιλάμε για μόδα, πολιτική, ψυχολογία ή αυτοβελτίωση έχει κατακτήσει κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής. Ο καθένας μπορεί να γίνει οδηγός ... Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα κινητό, ένα καλό φίλτρο και η διάθεση να μοιραστείς την πιο ελκυστική εκδοχή του εαυτού σου. Το πρόβλημα αρχίζει όταν αυτή η εκδοχή αντικαθιστά την πραγματικότητα.
Ο όρος “influencer” γεννήθηκε για να περιγράψει όσους έχουν τη δύναμη να επηρεάζουν κοινό. Κάπου στην πορεία όμως, η έννοια της επιρροής διαστρεβλώθηκε σε ικανότητα χειραγώγησης. Όσο αυξάνεται η ανάγκη για προσοχή, τόσο μειώνεται η ανάγκη για αλήθεια. Στο κυνήγι του viral, το μήνυμα υποχωρεί και το μόνο που μένει είναι ο θόρυβος. Δε χρειάζεται να έχει κάτι ουσιαστικό να πει. Αρκεί να το πει με πάθος, να προκαλέσει αντίδραση, να ενεργοποιήσει συναισθήματα. Ο αλγόριθμος δεν επιβραβεύει την εγκυρότητα, επιβραβεύει τη διέγερση.
Κανείς δεν προλαβαίνει να διασταυρώσει, να σκεφτεί, να αμφιβάλλει. Ο ρυθμός είναι τόσο γρήγορος που ακόμη και η ενοχή ξεθωριάζει. Ο influencer δεν απολογείται, απλώς ανεβάζει το επόμενο post. Το διαδίκτυο κάποτε έδινε φωνή στους σιωπηλούς. Τώρα δίνει εξουσία στους πιο θορυβώδεις. Όποιος φωνάζει πιο δυνατά, κερδίζει. Αν η φωνή του είναι επικίνδυνη, ακόμα καλύτερα, ο θυμός φέρνει engagement.
Το τραγικό είναι ότι αυτή η λογική έχει περάσει παντού: από την ενημέρωση μέχρι την πολιτική, από τη διαφήμιση μέχρι την τέχνη. Ο καθένας μας λειτουργεί σαν μικρο-επικοινωνιακός μηχανισμός που προσπαθεί να επιβιώσει στον ωκεανό της προσοχής. Όταν η φήμη αντικαθιστά το περιεχόμενο, η ηθική μετατρέπεται σε εμπόδιο. Κανείς δεν θέλει να σταθεί, να αναρωτηθεί: Μήπως το μήνυμά μου βλάπτει; Μήπως ενισχύω κάτι λάθος; Αν το post κάνει 100.000 προβολές, η αλήθεια είναι λεπτομέρεια.
Οι νέοι που μεγαλώνουν μέσα σε αυτό το τοπίο βομβαρδίζονται με εικόνες "τέλειων" ζωών: υπέροχα σώματα, ιδανικές δουλειές, κομψά σπίτια, “αυθεντικότητα”. Η ανάγκη για αναγνώριση γεννά ανασφάλεια, και η ανασφάλεια γεννά εξάρτηση. Ο influencer τρέφεται από τα βλέμματα κι εμείς τρεφόμαστε από την ανάγκη να του μοιάσουμε. Είναι μια αμφίδρομη σχέση εξουσίας και κανείς δεν θέλει να παραδεχτεί ότι είναι φυλακισμένος.
Η μεγαλύτερη δίνη είναι πως αυτή η λογική μας διαπερνά όλους. Δε χρειάζεται να έχεις εκατομμύρια followers για να συμπεριφέρεσαι σαν influencer. Κάθε φορά που δημοσιεύουμε χωρίς να σκεφτούμε, που αναπαράγουμε κάτι επειδή “μας άγγιξε” χωρίς να ελέγξουμε αν είναι αληθινό, συμμετέχουμε κι εμείς σε αυτή την κουλτούρα του εύκολου εντυπωσιασμού. Η ευθύνη λοιπόν, δεν βαραίνει μόνο τους διάσημους. Βαραίνει όλους όσοι κρατάμε μια οθόνη στα χέρια μας. Στην εποχή που όλοι θέλουν να ακουστούν, το πιο επαναστατικό πράγμα είναι να ακούς. Να σταματάς για λίγο, να σκέφτεσαι, να αναρωτιέσαι τι αφήνεις πίσω σου στον ψηφιακό αέρα.
Δεν είναι κακό να θες να επηρεάσεις. Το ερώτημα είναι προς ποια κατεύθυνση; Γιατί η πραγματική επιρροή δεν μετριέται σε αριθμούς, αλλά σε ευθύνη. Ο αληθινός influencer δεν είναι αυτός που σε κάνει να πατήσεις “share”. Είναι αυτός που σε κάνει να σκεφτείς. Να θυμηθούμε πως πίσω από κάθε like υπάρχει ένας άνθρωπος και πως στο τέλος της ημέρας δε μετρά πόσοι σε είδαν, αλλά ποιοι ένιωσαν κάτι αληθινό εξαιτίας σου.
