Από το αξεπέραστο στυλ της τεμπελιάς και της ανεμελιάς φτάσαμε το νέο must να είναι «η πολύ δουλειά και οι πολλές δραστηριότητες» να δείχνεις άξιος.
Θυμάμαι όταν έλεγα στους φίλους «έχω ένα κενό» και ένιωθα πως αυτό ήταν κάτι καλό, ήταν ανθρώπινο και έδειχνε μία ηρεμία. Τώρα, όμως, φαίνεται πως λέγοντας «είμαι busy» κερδίζεις status, σαν να έχεις φορέσει ένα κομψό κοστούμι και μόνο που λες πόσο απασχολημένος είσαι. Η απασχόληση δεν είναι πια απλή ρουτίνα, είναι δήλωση, τάση, lifestyle.
Η μετάβαση από το δίχτυ ασφαλείας σε fashion statement
Όταν ήμουν μικρότερη, ο ελεύθερος χρόνος θεωρούνταν πολυτέλεια, το να μπορείς να πας διακοπές, να κάνεις χαλαρές βόλτες,να περνάς ήρεμα τα απογεύματα σου χωρίς πίεση. Ήταν εκείνο που έκαναν όσοι είχαν την οικονομική άνεση να μην εργάζονται ασταμάτητα.
Αλλά τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά από τα lockdowns και την κρίση κάτι άλλαξε. Αυτό που παλιότερα θεωρούνταν «πολύ δουλειά» ξαφνικά απέκτησε νέα λάμψη και η έλλειψη ελεύθερου χρόνου δεν θεωρείται πλέον φορτίο, αλλά πηγή περηφάνιας. Και αυτό το βλέπεις παντού, στις κουβέντες των φίλων, στα stories των social media, ακόμη και στην αισθητική των ρούχων που φοράμε.
Ήταν όταν άκουσα για πρώτη φορά τον όρο «having-a-life-core» ότι δηλαδή το να φαίνεται πως «έχεις ζωή και δραστηριότητες» έγινε τάση, που ένιωσα πως κάτι από μέσα μου αντέδρασε. Παλαιότερα, η μόδα λάτρευε την «απαλότητα» και το να δείχνεις cool χωρίς να κάνεις τίποτα, να είναι τα μαλλιά λίγο ακατάστατα, το βλέμμα λίγο αδιάφορο και το vibe λίγο της τεμπελιάς.
Τώρα, όμως, βλέπεις outfits που περνάνε το μήνυμα «Έρχομαι από γιόγκα, πάω σε έκθεση, μετά ύστερα μάθημα και μετά για καφέ.» Τα oversized πουκάμισα, τα baggy παντελόνια και οι tote bags γεμάτες, όλα φανερώνουν έναν τρόπο ζωής γεμάτο δραστηριότητα. Και το ακόμη πιο ενδιαφέρον είναι ότι φαίνεται να λειτουργεί.Το να είσαι σε έναν μόνιμο τρέξιμο και απασχολημένος συνεχώς έγινε fashion statement.
Θυμάμαι μια μέρα πριν λίγους μήνες, όταν μετά από ένα καφέ με μια φίλη, σκέφτηκα πόσο μου στοίχισε ότι ένοιωθα κενή, επειδή δεν είχα κάτι να πω ότι έκανα. Ήταν σαν να ζητούσα συγχωροχάρτι επειδή αποφάσισα να ξεκουραστώ. Τότε άκουσα την κουβέντα μιας άλλης φίλης που είπε «Μπορεί να είμαι κουρασμένη, αλλά τουλάχιστον δεν κάθομαι αδρανής» και τότε κατάλαβα ότι η ξεκούραση πλέον θεωρείται πολυτέλεια που λίγοι έχουν το «δικαίωμα» να απολαμβάνουν.
Έτσι άρχισα να αντιλαμβάνομαι κάθε στιγμή δραστηριότητας, άγχους και μόνιμης κίνησης ως απόδειξη αξίας, όχι μόνο δικής μου, αλλά και «κοινωνικής». Όταν κατάφερα να χωρέσω πολλά μέσα στη μέρα, όπως δουλειά, διάβασμα, γυμναστική, φίλους ένιωσα πως τώρα ναι είχα αξία. Και η μόδα, προσαρμοσμένη σε αυτό το νέο ιδανικό, με ανέβασε, το στιλ μου έγινε πιο έτοιμο για δράση, πιο ενεργό, πιο προχωρημένο.
Η επιστήμη πίσω από το hype
Σύμφωνα με τη μελέτη «Conspicuous Consumption of Time: When Busyness and Lack of Leisure Time Become a Status Symbol», η έλλειψη ελεύθερου χρόνου και η ασχολία έχουν αρχίσει να θεωρούνται σύμβολο κύρους. Όσο περισσότερο πιστεύουμε πως κάποιος έχει δεξιότητες, δουλειές, ευκαιρίες, τόσο περισσότερο συνδέουμε τη ζωή του με γεμάτες μέρες και όχι με πολυτέλεια χρόνου. Παλιότερα, οι ανθρώπινες κοινωνίες υμνούσαν και ζήλευαν όσους είχαν ελεύθερο χρόνο, το όνειρο μας ήταν να γίνουμε σαν την Carrie του Sex and the City, που έγραφε ένα κείμενο την εβδομάδα και τον υπόλοιπο καιρό ψώνιζε και έβγαινε με τις φίλες της. Σήμερα, όμως, έχει γίνει το αντίστροφο και αυτοί που έχουν να δείξουν ότι είναι απασχολημένοι, που δεν έχουν χρόνο ούτε για περπάτημα, θεωρούνται πιο σημαντικοί.
Τι λέει για τα όρια μας και τι φοβάμαι
Δεν είναι κακό να είσαι δραστήριος, το αντίθετο είναι όμορφο να έχεις όρεξη να ζεις, να μαθαίνεις, να φτιάχνεις. Αλλά όταν η κοινωνία αρχίζει να μετρά την αξία μας με βάση το πόσο «γεμάτες μέρες» έχουμε, τότε κάτι αλλάζει. Γιατί αν το busy γίνεται αντί για την ξεκούραση και φτάνεις να νιώθεις τύψεις όταν δεν κάνεις τίποτα, τότε χάνεται η ισορροπία. Και αν έχει γίνει σημαία μας η μόνιμη απασχόληση τότε η ξεκούραση μπορεί να αρχίσει να θεωρείται «ύβρης». Θυμάμαι πως όταν ήμουν μικρότερη, ήμουν περήφανη για τις μέρες που δεν έκανα τίποτα και διάβαζα ένα βιβλίο, άκουγα μουσική, κράταγα ημερολόγιο.
Μετά από όλα αυτά, προσπαθώ να θυμάμαι κάτι βασικό, ότι η ζωή δεν είναι λίστα υποχρεώσεων, αλλά εμπειριών. Δεν χρειάζεται να γεμίσω κάθε ώρα με δραστηριότητες, για να νιώθω πως «υπάρχω». Όταν απενεργοποιώ το τηλέφωνο, όταν κάθομαι με ένα βιβλίο ή όταν αφήνομαι στη ρουτίνα μου χωρίς πλάνο, τότε ίσως νιώθω πιο αυθεντική και αυτό δεν είναι ούτε τεμπελιά, ούτε σημαίνει ότι πέφτει η αξία μου, είναι επιλογή και μάλιστα υγιής. Η πραγματική πολυτέλεια δεν είναι να έχεις χιλιάδες υποχρεώσεις, είναι να έχεις την ησυχία και τον χρόνο να δεις μέσα σου, να νιώσεις και να αναπνεύσεις.
