Με εκατομμύρια χρήστες να χτίζουν τον δικό τους fantasy κόσμο με ψηφιακούς «συντρόφους», το ερώτημα αν η τεχνητή νοημοσύνη υποκαθιστά την πραγματική συντροφικότητα γίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ.
Η τεχνητή νοημοσύνη, η μοναξιά και η ανάγκη για συντροφικότητα παίρνουν νέα μορφή στο σήμερα, οι πλατφόρμες όπως το Janitor AI επιτρέπουν σε χρήστες να δημιουργούν δικούς τους AI χαρακτήρες, ερωτικούς, φανταστικούς, υπερρεαλιστικούς, και να βιώνουν ψηφιακές σχέσεις. Όμως ενώ κάποιοι βλέπουν μια «λύση» στην αποξένωση, άλλοι προειδοποιούν ότι αυτό που κερδίζουμε μπορεί να είναι μόνο μια προσωρινή ψευδαίσθηση.
Τι είναι το Janitor AI και γιατί «πουλάει»
Ο 26χρονος μηχανικός και ιδρυτής του Janitor AI, Jan Zoltkowski, δηλώνει πως έφτιαξε την εφαρμογή για να «τελειώσει την κρίση της μοναξιάς». Η πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να φτιάξουν τον δικό τους σύντροφο, με όποια χαρακτηριστικά επιθυμούν, φανταστικές προσωπικότητες, ή ακόμη και χαρακτήρες εμπνευσμένους από μυθολογικά ή λογοτεχνικά πρότυπα. Οι χρήστες δίνουν prompts και το AI απαντάει με μορφή «διαλόγου» ή «ιστορίας», με δυνατότητα να γίνει ερωτική όταν ενεργοποιηθεί στο «not safe for work» (NSFW) mode.
Το ενδιαφέρον είναι τεράστιο και όταν το Janitor AI ξεκίνησε το 2023, απέκτησε πάνω από ένα εκατομμύριο χρήστες μέσα σε μόλις μία εβδομάδα και πλέον δηλώνει ότι έχει γύρω στα 15 εκατομμύρια εγγεγραμμένα μέλη. Αυτό δείχνει την ανάγκη πολλών ανθρώπων και ιδιαίτερα νέων που ίσως δεν έχουν σταθερές κοινωνικές σχέσεις για ένα είδος συντροφικότητας που να είναι πάντα διαθέσιμο, υποστηρικτικό και προσαρμοσμένο στα δικά τους δεδομένα.
Τα «πλεονεκτήματα» της AI συντροφικότητας
Για κάποιον που νιώθει μοναξιά ή κοινωνική αποξένωση, ένας AI σύντροφος μπορεί να του προσφέρει ένα ασφαλές καταφύγιο, να είναι διαθέσιμος όποτε τον χρειαστείς, δεν έχει δικαιολογίες ούτε απαιτήσεις. Ειδικά αν κάποιος αισθάνεται άβολα στο να πλησιάσει ανθρώπους, η AI μπορεί να φαίνεται σαν πιο προσιτή λύση. Η δυνατότητα να «σχεδιάσεις» τον χαρακτήρα που θες, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, την προσωπικότητα, τα βιώματά του σου επιτρέπει να παίζεις με ρόλους, φαντασιώσεις και ιστορίες. Αυτό μπορεί να λειτουργεί ως μία μορφή απόδρασης, ένας τρόπος να αποφορτίζεσαι, να φαντάζεσαι, να ζεις κάτι διαφορετικό από την καθημερινότητα.
Μάλιστα ορισμένοι χρήστες λένε ότι νιώθουν ότι γίνονται κατανοητοί, αποδεκτοί, ότι «κάποιος τους ακούει» και αυτό είναι κάτι που ίσως δεν βρίσκουν εύκολα στην πραγματική ζωή. Με δεδομένες τις δυσκολίες που έχουν πολλοί σήμερα στο να δημιουργήσουν σχέσεις, αυτό μπορεί να είναι σημαντικό.
Η ανάπτυξη της AI συντροφικότητας δεν έρχεται χωρίς κινδύνους, μάλιστα πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι οι AI σύντροφοι δεν υποκαθιστούν πλήρως τις πραγματικές ανθρώπινες σχέσεις, ειδικά για όσους έχουν λίγες κοινωνικές επαφές. Όσο πιο εντατική είναι η χρήση, τόσο πιο πιθανό είναι να εμφανιστεί η αισθητική εξάρτηση,η απομόνωση και η επιδείνωση της μοναξιάς.
Η συναισθηματική σύνδεση με ένα μη-ανθρώπινο ον ακόμη κι αν αυτό «δίνει» αγάπη, κατανόηση, στοργή μπορεί να είναι μία μαγική ψευδαίσθηση και δεν υπάρχει πραγματική αμοιβαιότητα, δεν υπάρχει πραγματική εμπλοκή ή ρεαλιστική εξέλιξη, και ο χρήστης μένει μόνος στον πραγματικό κόσμο. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος της παρανοϊκής εξάρτησης ή των ψυχολογικών επιπτώσεων, ειδικά σε ανθρώπους που είναι μοναχικοί, κοινωνικά ευάλωτοι ή έχουν ανάγκη να νιώσουν αποδεκτοί. Μάλιστα, όταν μια AI πλατφόρμα αφαιρεί δυνατότητες που προσέφεραν ερωτικό ρίσκο ή οικειότητα οι χρήστες συχνά νιώθουν σαν να έχασαν έναν πραγματικό σύντροφο. Η προσκόλληση στην AI μπορεί να κάνει την πραγματική κοινωνική ζωή να φαντάζει ακόμα πιο άδεια.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς και ειδικά για τη γενιά Gen Z
Η γενιά μας μεγαλώνει ήδη μέσα σε έναν ψηφιακό κόσμο, με social media, apps γνωριμιών, chatbots και τεχνητή νοημοσύνη. Η μετάβαση σε πλατφόρμες όπως το Janitor AI, όπου μπορείς να φτιάξεις τον σύντροφό σου, μοιάζει σχεδόν φυσική εξέλιξη. Όμως αυτό που πρέπει να αναρωτηθούμε είναι το τι χάνουμε όταν προτιμούμε την ασφάλεια και την προβλεψιμότητα ενός «AI όντος» έναντι της αβεβαιότητας και του κόπου που απαιτεί μια πραγματική ανθρώπινη σχέση; Η ελευθερία να φτιάξεις τον «ιδανικό σύντροφο» μπορεί να εκληφθεί ως χειραγώγηση των δικών μας συναισθημάτων.
Η Gen Z είμαστε πιο συνειδητοποιημένη σε θέματα προσωπικής ταυτότητας, ψυχικής υγείας, και ίσως για αυτό έχουμε την ικανότητα να διαχειριστούμε αυτή τη νέα πραγματικότητα με πιο υπεύθυνο τρόπο. Αλλά χρειάζεται προσοχή για να μην μπερδεύουμε την ψευδαίσθηση με την πραγματικότητα.
Η «AI ερωτική φαντασία» όπως αυτή που προσφέρει το Janitor AI δεν είναι απλώς τεχνολογία. Είναι μια ψηφιακή πρόταση για συντροφικότητα, για φαντασία, για απόδραση και για κάποιους προσωρινά μπορεί να λειτουργεί. Αλλά δεν είναι λύση στη μοναξιά και δεν μπορεί να υποκαταστήσει το ανθρώπινο άγγιγμα, τη φυσική παρουσία, την αμοιβαιότητα, την αβεβαιότητα, το ρίσκο και την αυθεντικότητα.
Αν θέλουμε η γενιά μας να μεγαλώσει με ειλικρινείς σχέσεις, με φίλους, ανθρώπους, συντρόφους, τότε οφείλουμε να βλέπουμε τους AI συντρόφους ως αυτό που είναι, δηλαδή εργαλεία και όχι υποκατάστατα ζωής. Μήπως η λύση δεν είναι να «γίνουμε λιγότερο μόνοι», αλλά να μάθουμε να ζούμε με περισσότερη αυθεντική ανθρώπινη σύνδεση ακόμα κι αν αυτό απαιτεί θάρρος, κόπο, αβεβαιότητα.
