Θα τρως έντομα ή 3D burgers; Το φαγητό του μέλλοντος είναι εδώ.
Φαντάσου να μπαίνεις σε μια αίθουσα όπου δίπλα σε παλιές, σκουριασμένες κατσαρόλες βλέπεις συσκευασίες μιας εντελώς νέας γενιάς τροφίμων που υπόσχονται υψηλή διατροφική αξία και μιλάμε για μπιφτέκια χωρίς κρέας, ακόμη και από έντομα. Αυτή είναι η εικόνα στην έκθεση που παρουσίασε το The Future of Food του Science Museum, που δεν μιλά απλώς για το τι θα τρώμε, αλλά για το πώς αλλάζει ο τρόπος που θα σκεφτόμαστε το φαγητό, θα είναι πλέον για λόγους επιβίωσης και οικολογικής ανάγκης.
Στο επίκεντρο της έκθεσης βρίσκονται αντικείμενα όπως το Huel που είναι μορφή τροφής που προωθείται ως λύση στην κρίση της παραγωγής τροφίμων, αλλά και οι παλιές κατσαρόλες που θυμίζουν την πιο βασική μορφή μαγειρέματος, ως μια υπενθύμιση του πού ξεκινήσαμε.
Μεταξύ παράδοσης και τεχνολογίας
Η έκθεση δεν σου λέει απλώς ότι το μέλλον είναι εργαστήρια και bioreactors, δείχνει ότι υπάρχει μία κόντρα ανάμεσα στο να στραφούμε πίσω στη φύση, στα τοπικά προϊόντα και στο απλό μαγείρεμα, και στο να υιοθετήσουμε λύσεις υψηλής τεχνολογίας όπως τα ψηφιακά διατροφικά υποκατάστατα, τα κρέατα που μεγαλώνουν σε εργαστήριο και φαγητό που τυπώνεται σε 3D εκτυπωτή.
Για παράδειγμα, τα plant-based μπέργκερ βρέθηκαν στο επίκεντρο της συζήτησης από το 2016, ως προϊόντα που υπόσχονται ότι είναι ισάξια διατροφικής αξίας όπως το κανονικό κρέας, για να είναι πιο δελεαστικά στον καταναλωτή. Η έκθεση επισημαίνει πως το μέλλον του φαγητού πρέπει να συνδυάζει πρακτική βιωσιμότητα με την αποδοχή από τους ανθρώπους, γιατί αν δεν είναι «εύγευστο» ή πολιτισμικά αποδεκτό, δεν θα το υιοθετήσουμε.
Πόσο απαραίτητο είναι αυτό
Αυτό που γίνεται σαφές είναι ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια του χρόνου καθώς το οικοσύστημα αντιμετωπίζει υπερεκμετάλλευση, μόλυνση και κλιματική αλλαγή που απειλούν την παραγωγή τροφής, και η υγεία μας υποφέρει από τη διάχυτη διαθεσιμότητα υπερ-επεξεργασμένων προϊόντων και κακών διατροφικών συνηθειών. Η έκθεση συνδέει όλα αυτά, από φθίνουσες γεωργικές ποικιλίες έως κινδύνους μονοκαλλιεργειών και απώλειας της βιοποικιλότητας, με το πώς πρέπει να σκεφτούμε και κατ' επέκταση να φάμε διαφορετικά.
Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται το φαγητό του μέλλοντος στα supermarket και στη διαφήμιση δείχνει πως η αλλαγή δεν είναι μόνο επιστημονική ή περιβαλλοντική, θα είναι αισθητική και πολιτιστική. Ένα προϊόν δεν πρέπει απλώς να «σώσει τον πλανήτη», πρέπει να φαίνεται καλό, να μυρίζει ωραία, να έχει υφή που μας ταιριάζει και ως προς τη γεύση να είναι καλό, κάνοντας το φαγητό εμπειρία, όχι απλώς τη θρεπτικό προϊόν για τον οργανισμό.
Μήπως το να τρως λιγότερο έχει περισσότερη σημασία
Ένα παράδοξο που τονίζεται στην έκθεση είναι ότι το φαγητό του μέλλοντος συχνά δε σημαίνει περισσότερη ποσότητα, σημαίνει πιο έξυπνες επιλογές, πιο συμπυκνωμένα θρεπτικά προϊόντα και περισσότερο σεβασμό στην πηγή του φαγητού. Ναι, υπάρχει αυτή η τάση των «meal replacement» ποτών όπως το Huel, των συμπληρωμάτων διατροφής, των διατροφικών πλάνων που περιορίζουν την κατανάλωση θερμίδων ή αγαθών.
Αλλά η έκθεση επίσης μας θυμίζει ότι το φαγητό δεν είναι απλώς καύσιμο, είναι κομμάτι της ταυτότητάς μας, μέρος της κοινότητας, της κουλτούρας, της οικογένειας. Δε φτάνει να τρως «πράσινα» ή «τεχνολογικά εξελιγμένα» τρόφιμα, πρέπει να είναι τρόφιμα που ξεχωρίζουν για τη γεύση, την αξία τους, τη συνήθεια και τον κοινό τρόπο ζωής.
Τι σημαίνει αυτό για εμάς
Πρέπει να είμαστε πιο ενημερωμένοι σαν καταναλωτές και να διαβάζουμε ετικέτες, να ψάχνουμε την προέλευση, να καταλαβαίνουμε τι συμβαίνει «πίσω από τη συσκευασία» και να έχουμε μία στάση επαγρύπνησης απέναντι σε κάθε μορφή τροφής. Καλό θα είναι να είμαστε γενικά ανοιχτοί και να δοκιμάζουμε πράγματα. Δεν είναι δεδομένο ότι πρέπει να απορρίπτουμε τη νέα τεχνολογία εξ αρχής, όπως τα φυτικά «κρέατα», τα τρόφιμα εργαστηρίου ή τα συμπυκνωμένα διατροφικά υποκατάστατα. Αν είναι καλά σχεδιασμένα, μπορεί να βοηθήσουν στην ομαλότερη μετατροπή της διατροφικής μας συνήθειας.
Ανεξάρτητα όμως από την ηλικία και τις διατροφικές μας συνήθειες θα πρέπει να σεβόμαστε τις παραδόσεις, τη μαγειρική, τα τοπικά προϊόντα, το φαγητό που είναι μία τελετουργία και αιώνες τώρα φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Γιατί η γεύση, η μνήμη και η έννοια της κοινότητας, έχουν επίσης μεγάλη αξία και είναι από τους βασικούς πυλώνες της ανθρώπινης φύσης.
Θα πρέπει να απαιτούμε διαφάνεια από τις εταιρείες τροφίμων και αγροτικής παραγωγής, για την προέλευση των σπόρων, τη διατήρηση των αγροτικών παραδόσεων και τον σεβασμό που πρέπει να δείχνουν στον άνθρωπο και τη φύση, και να καταλάβουμε όλοι ότι η μετάβαση δεν είναι ένα αντίο προς το παρελθόν, αλλά μία επένδυση στο μέλλον.
Ένας μελλοντικός δρόμος με παγίδες
Φυσικά, δεν είναι όλα ιδανικά. Τι συμβαίνει με το κόστος; Με την πρόσβαση των ανθρώπων με χαμηλό εισόδημα; Με την ανάγκη για υποδομές; Με τις πολιτιστικές αντιστάσεις; Πολλές καινοτομίες κινδυνεύουν να μείνουν στα χαρτιά ή για λίγους που μπορούν να τις αντέξουν οικονομικά ή που ζουν σε περιοχές όπου υπάρχει υποδομή. Και υπάρχει ο κίνδυνος ότι το μέλλον του φαγητού θα γίνει απλώς άλλο ένα trend των υγιεινών και περιβαλλοντικών lifestyle influencers, χωρίς να επιφέρει ουσιαστικές αλλαγές για την κοινωνία στο σύνολό της. Το φαγητό του μέλλοντος δεν είναι μόνο θέμα τεχνολογίας ή επιστημονικής φαντασίας. Είναι θέμα πολιτικής, αισθητικής, επιλογής και τελικά, ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Αν θες να το δούμε πιο απλά, έχουμε δύο επιλογές: συνεχίζουμε όπως είμαστε με μεγαλύτερη πίεση στο περιβάλλον, μεγαλύτερα διατροφικά προβλήματα, ή ανοίγουμε δρόμους για τρόφιμα που είναι βιώσιμα, υγιεινά, και πολύ σημαντικό, απολαυστικά. Στην εποχή που ζούμε και αλλάζει γρήγορα, ίσως αυτό που θα τρώμε αύριο να μην είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε. Και το λογικό είναι να φροντίσουμε να είναι κάτι καλό, όχι μόνο για εμάς, αλλά για όλους.
