Το σώμα αντιδρά πριν σκεφτούμε. Η καρδιά ανεβαίνει, το μυαλό διασπάται, το χέρι ψάχνει την οθόνη. Μαθαίνουμε να ζούμε με μικρά σοκ όλη την ημέρα. Μιλήσαμε μεταξύ μας και ανταλλάξαμε εμπειρίες.


 

Η σύγχρονη ζωή μάς βομβαρδίζει με ερεθίσματα. Από το πρωί που ξυπνάμε μέχρι το βράδυ που κλείνουμε τα μάτια, οι ειδοποιήσεις χτυπούν σαν μικρά καμπανάκια: μηνύματα, email, ειδήσεις, social media, υπενθυμίσεις. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται sensory overload — υπερφόρτωση αισθήσεων. Με απλά λόγια, ο εγκέφαλός μας δέχεται περισσότερα σήματα από όσα μπορεί να επεξεργαστεί.

Δεν πρόκειται μόνο για ήχους ή εικόνες. Ακόμα και ένα διακριτικό «ping» ή ένα κόκκινο badge αρκεί για να πυροδοτήσει αντίδραση «μάχης ή φυγής». Το σώμα μας νομίζει ότι υπάρχει κάτι επείγον, ακόμη κι αν είναι ένα αστείο meme. Ο σφυγμός μας ανεβαίνει ελαφρώς, η προσοχή σπάει, και ένα μικρό κομμάτι ενέργειας χάνεται. Όταν αυτό συμβαίνει δεκάδες φορές την ημέρα, το αποτέλεσμα είναι εξάντληση που δεν καταλαβαίνουμε από πού προήλθε.

Πώς εκδηλώνεται στην καθημερινότητα

Ρωτήσαμε μια μικρή ομάδα νέων ανθρώπων: Πότε νιώθεις ότι οι ειδοποιήσεις σε «τρώνε»;

Η Μαρία, 29, παραδέχτηκε: «Ακούω το κινητό ενώ οδηγώ και αμέσως νιώθω άγχος. Όταν σταματήσω στο φανάρι, το χέρι μου πάει μόνο του να τσεκάρει, ακόμη κι αν ξέρω ότι δεν είναι κάτι σημαντικό.»

Ο Στέλιος, 34, είπε: «Δουλεύω στον υπολογιστή και ενώ γράφω ένα email, πετάγεται ειδοποίηση από chat. Ανοίγω να δω τι είναι, μετά βλέπω άλλη μια εφαρμογή… και ξαφνικά έχουν περάσει δέκα λεπτά και δεν θυμάμαι τι έγραφα.»

Ακόμα και πιο «αθώες» ειδοποιήσεις, όπως likes ή ενημερώσεις εφαρμογών, διασπούν την προσοχή μας. Αυτές οι μικρές διακοπές δεν είναι ακίνδυνες και κάθε μετάβαση προσοχής απαιτεί ενέργεια για να επανέλθουμε στην αρχική μας κατάσταση.

Γιατί συμβαίνει

Ο εγκέφαλος έχει εξελιχθεί για να προσέχει κάθε αλλαγή στο περιβάλλον. Στην προϊστορική εποχή, αυτό σήμαινε μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Σήμερα, όμως, τα μικρά «ping» δεν είναι τίγρεις που κρύβονται στον θάμνο και πρέπει να μας κρατάνε σε εγρήγορση, είναι απλώς ειδοποιήσεις. Παρ’ όλα αυτά, η βιολογία μας δεν έχει αλλάξει. Το αποτέλεσμα είναι συνεχής υπερδιέγερση και ένα μόνιμο «υψηλό» αίσθημα συναγερμού που μας κουράζει.

 

Κάθε ping μας τραβάει μια σταλιά ενέργεια. Η υπερδιέγερση έχει γίνει η κανονικότητά μας;

Μπορεί να μην είναι εύκολο να κλείσουμε το κινητό και τον υπολογιστή μας και να αφήσουμε τον εαυτό μας ελεύθερο να ηρεμήσει χωρίς τον φόβο μια ειδοποίησης ή ενός μηνύματος. Η αλήθεια είναι ότι ακόμα και αν καταφέρουμε να το κάνουμε, είμαστε ρυθμισμένοι με τέτοιο τρόπο που θα θέλαμε χρόνο για να αποβάλλουμε αυτή τη «ψύχωση» που έχει δημιουργηθεί. Μερικές φόρες ακόμα και με κλειστό το κινητό, μπορεί να πεταχτούμε και να αναστατωθούμε από έναν ξαφνικό ήχο, πιστεύοντας ότι χτύπησε το τηλέφωνο μας. Αυτό δεν είναι φυσιολογικό, δυστυχώς όμως στην εποχή μας έχει γίνει η δεύτερη φύση μας. Και δεν μπορούμε να ηρεμήσουμε το νευρικό μας σύστημα ακόμα και αν είμαστε ξαπλωμένοι μέσα σε ένα υπέροχο αφρόλουτρο στη μπανιέρα μας.

Πρακτικές λύσεις: Πώς οργανώνουμε τις ειδοποιήσεις

Η τεχνολογία μπορεί να κουράζει, αλλά μπορεί και να βοηθήσει. Αντί να παραδοθούμε στον καταιγισμό των ειδοποιήσεων, μπορούμε να κάνουμε μικρές, ρεαλιστικές αλλαγές:


- Χρησιμοποίησε τα εργαλεία «Focus» (iOS) ή «Μην ενοχλείτε» (Android) σε συγκεκριμένες ώρες. Για παράδειγμα, όρισε ώρες εργασίας όπου μόνο κλήσεις από σημαντικές επαφές περνούν. Μπορείς να έχεις διαφορετικά προφίλ: ένα για δουλειά, ένα για ξεκούραση, ένα για οδήγηση.
- Λιγότερα badges: Απενεργοποίησε τα κόκκινα εικονίδια που δείχνουν πόσα μηνύματα ή ειδοποιήσεις εκκρεμούν. Το συνεχές «10+» δημιουργεί ψεύτικη αίσθηση επείγοντος. Κράτησε badges μόνο για εφαρμογές που πραγματικά χρειάζεσαι (π.χ. τράπεζα ή εργασία).

Κάθε ping μας τραβάει μια σταλιά ενέργεια. Η υπερδιέγερση έχει γίνει η κανονικότητά μας;


- Ομαδοποίηση chats και εφαρμογών: Βάλε τις εφαρμογές που δεν είναι κρίσιμες σε φακέλους. Έτσι, δεν θα τις βλέπεις συνεχώς στην αρχική οθόνη. Αν η πλατφόρμα σου επιτρέπει, επίλεξε «Περίληψη ειδοποιήσεων» ώστε να τις λαμβάνεις συγκεντρωτικά, π.χ. δύο φορές την ημέρα.
- Σιωπηλές ειδοποιήσεις: Απενεργοποίησε ήχους και δονήσεις για δευτερεύουσες εφαρμογές. Το μάτι σου μπορεί να δει το εικονίδιο όταν ανοίξεις τη συσκευή, αλλά δεν χρειάζεται να σε «χτυπήσει» ήχος.
- Προγραμμάτισε συνειδητά check-ins: Αντί να τσεκάρεις συνεχώς, όρισε συγκεκριμένες στιγμές (π.χ. ανά δύο ώρες) για να δεις μηνύματα και social.

Γενικά καλό θα είναι να προσπαθήσουμε να επιβάλλουμε στον εαυτό μας να χαλαρώσει και να σταματήσει να βρίσκεται σε μία διαρκή κατάσταση πανικού. Είναι κακό για την σωματική μας υγεία και για την ψυχική μας ηρεμία. Η τεχνολογία πρέπει να μας βοήθα και να μας διασκεδάζει όχι να μας κάνει να αισθανόμαστε σαν πρωταγωνιστές σε θρίλερ που παλεύουμε για τη ζωή μας 24/7.