Φάκελος Platform: Cyberbullying - εκφοβισμός στο διαδίκτυο

Από τις Η.Π.Α. στην Ευρώπη και την Ελλάδα...

Ως εκφοβισμός ή παρενόχληση στο διαδίκτυο θεωρείται οποιαδήποτε επιθετική πράξη που επιδεικνύει τρομοκρατική ή αυταρχική συμπεριφορά. Οι μελέτες που έχουν γίνει παρατηρούν διεθνώς άνοδο του cyberbullying και τα πορίσματα που έχουν δημοσιεύσει συμπίπτουν στο ότι η εκπαίδευση είναι η μόνη που μπορεί να ακυρώσει στη πράξη τη βία.



Ένα ανώνυμο μήνυμα στο κινητό ή σε φόρουμ στο διαδίκτυο, ένα ενοχλητικό post στα social media, εκβιασμός με φωτογραφίες και δεδομένα που αφορούν στην προσωπική ζωή του ατόμου που στοχοποιείται… εν ολίγοις ένα μόνο κλικ αρκεί για να ξετυλιχθεί το κουβάρι της βίας. Σε αντίθεση με τον εκφοβισμό στην πραγματική ζωή, το cyberbullying εκμεταλλεύεται την ανωνυμία των νέων μέσων μαζικής ενημέρωσης και τη δυνατότητα της ταχύτατης εξάπλωσης πληροφοριών, κουτσομπολιών, ακόμα και οπτικοακουστικών δεδομένων, αληθινών είτε κατασκευασμένων, με την πρόθεση του εξευτελισμού και της δυσφήμισης ενός ατόμου-πιθανού στόχου. Είναι ακριβώς η δύναμη της ανωνυμίας, εξαιτίας της οποίας το cyberbullying μπορεί να είναι άμεσο ή έμμεσο, εμπλέκοντας και άλλα άτομα που ενδεχομένως να μην γνωρίζουν δια ζώσης το θύμα.



Οι διαστάσεις που έχει πάρει το φαινόμενο, όπως υποστηρίζουν οι ειδικοί, είναι εξαιρετικά ανησυχητικές. Στις Η.Π.Α. ο διαδικτυακός εκφοβισμός έχει αναχθεί σε εθνικό θέμα την τελευταία δεκαετία, με την εξάπλωση των social media και τη χρήση τους από ολοένα και περισσότερα παιδιά και νέους. Αποτέλεσμα είναι η ψήφιση νόμων που προβλέπουν ακόμα και φυλάκιση για τον ένοχο. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα διαθέσιμα στοιχεία (2015) για τις Η.Π.Α., το 14,6% έχει υπάρξει θύτης εκφοβισμού στο ίντερνετ (Σχήμα 1), με τα αγόρια να είναι 6,1% και τα κορίτσια 6,5%, ενώ το 15% έχει υπάρξει θύμα (Σχήμα 2), ένα ποσοστό που αναλύεται σε 11,8% για τα αγόρια και 18,5% για τα κορίτσια. 

Μαθητές- θύματα cyberbullying ζητούν βοήθεια από εκπαιδευτικούς

Απαιτείται η δημιουργία ενός συμπαγούς μετώπου με σκοπό τη μεγαλύτερη επιμόρφωση προκειμένου να αντιμετωπιστεί με επιτυχία ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying).

Αυτό έχουν αναδείξει ταυτόχρονες έρευνες που διεξήχθησαν σε έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Αυστρία, Γερμανία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ρουμανία και Ελλάδα) στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος «Cybermobbing, Sexting, Posing, Grooming». Τα δεδομένα που δημοσιεύτηκαν φέτος συγκεντρώθηκαν από ειδικά ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν σε εκπαιδευτικούς και εργαζόμενους στον ευρύτερο τομέα της ψυχικής υγείας. Εξ αυτών, το 66% απαντά ότι ανήλικοι τους έχουν ζητήσει βοήθεια για την αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού. Σημειωτέον, ότι οι εκκλήσεις για βοήθεια είναι ιδιαίτερα συχνές, με τα βασικότερα ποσοστά να διαμοιράζονται σε μία φορά τον μήνα (70%) και μία φορά την εβδομάδα (25%).



Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι επαγγελματίες σε Σλοβακία, Ρουμανία και Ελλάδα παραδέχτηκαν ότι χρειάζονται εκτενέστερη ενημέρωση στο θέμα του διαδικτυακού εκφοβισμού και συγκεκριμένα στο «happy slapping» (χαρούμενο χαστούκισμα), που αφορά τη βιντεοσκόπηση της σωματικής ή λεκτικής κακοποίησης ανηλίκου που εν συνεχεία διαχέεται στο διαδίκτυο, όπως και στο «grooming», που αφορά τη διαδικτυακή παρενόχληση ή αποπλάνηση ανηλίκου από ενήλικους χρήστες που προσποιούνται τους εφήβους.

Το Cyberbullying στην Ελλάδα

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός αποτελεί κατά τους ειδήμονες ένα φαινόμενο που για τη χώρα μας δεν είναι μονάχα υπαρκτό αλλά συνεχώς εντεινόμενο - ελέω της οικονομικής κρίσης και των συγκρούσεων που επιφέρει. Σύμφωνα με μελέτη που διεξήγαγε η εταιρεία YouGov για λογαριασμό της Vodafone, τα δεδομένα του 2015 για τους έλληνες έφηβους και τον τρόπο που βιώνουν τον διαδικτυακό εκφοβισμό, υπογραμμίζουν την ανάγκη βαθύτερης πληροφόρησης. Συγκεκριμένα, το 14% των εφήβων στην Ελλάδα έχει υποστεί cyberbullying. Το 46% θεωρεί την παρενόχληση στο διαδίκτυο χειρότερη από την κατά πρόσωπο και το 34% υποστηρίζει ότι το cyberbullying αποτελεί μεγαλύτερο πρόβλημα στους νέους από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Εντυπωσιακή είναι η σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου κατά μέσο όρο το ένα πέμπτο των θυμάτων έχει κάνει αυτοκτονικές σκέψεις και το 38% δεν έχει μοιραστεί την εμπειρία του με κάποιον ενήλικο της εμπιστοσύνης του (γονέα, εκπαιδευτικό). Αντιθέτως, στην Ελλάδα, τα ποσοστά εμφανίζονται μεγαλύτερα, με το 47% να μην έχει δηλώσει ποτέ το συμβάν στους γονείς του, το 40% να είναι τρομοκρατημένο και το 19% αβοήθητο να αντιμετωπίσει αυτή την τραυματική εμπειρία. Τα πορίσματα που αναφέρονται στην Ελλάδα βασίστηκαν σε δείγμα 506 εφήβων.

Έρευνα: Μάρω Αγγελοπούλου με πηγές: Cyberbullying Research Center, Eurostat, Safe Internet Organization, Statista, Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου