Οι ώρες μπροστά σε οθόνες άλλαξαν: για εμάς το prime-time παίζεται σε streams και όχι σε κανάλια.
Οι ώρες μπροστά στις οθόνες έχουν αλλάξει ριζικά. Για τη Gen Z -τους ανθρώπους που γεννήθηκαν περίπου μεταξύ 1997 και 2012 – το παραδοσιακό prime-time δεν έχει πια την ίδια βαρύτητα. Το «μεγάλο ραντεβού» μπροστά στην τηλεόραση στις 21:00, όταν έπαιζε η αγαπημένη μας σειρά ή το κεντρικό δελτίο ειδήσεων, μοιάζει πια με εικόνα άλλης εποχής.
Για εμάς, το prime-time παίζεται σε streams, βίντεο on demand και live chats, όχι σε κλασικά τηλεοπτικά κανάλια. Το YouTube και οι πλατφόρμες streaming δεν είναι απλώς μια εναλλακτική μορφή ψυχαγωγίας, είναι το νέο κέντρο βάρους της καθημερινής μας ενημέρωσης και διασκέδασης.
Από την τηλεοπτική αποκλειστικότητα στη διάσπαση της προσοχής
Στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, η τηλεόραση ήταν σχεδόν μονόδρομος. Τα κανάλια καθόριζαν το πρόγραμμα και οι θεατές προσαρμόζονταν. Η ιδέα ότι ολόκληρες οικογένειες κάθονταν μαζί να παρακολουθήσουν την ίδια εκπομπή την ίδια ώρα ήταν δεδομένη. Σήμερα, η Gen Z έχει στη διάθεσή της μια απίστευτη ποικιλία περιεχομένου. Το YouTube επιτρέπει στον καθένα να επιλέγει τι, πότε και πώς θα το δει. Η πλατφόρμα προσφέρει βίντεο από ερασιτέχνες δημιουργούς μέχρι επαγγελματίες παραγωγούς, καλύπτοντας κάθε πιθανό ενδιαφέρον όπως gaming, tutorials, vlogs, podcasts, μίνι ντοκιμαντέρ και φυσικά ταινίες.
Αυτό το πέρασμα από το γραμμικό στο on-demand μοντέλο σημαίνει ότι το prime-time δεν είναι πια μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας. Για έναν Gen Z, prime-time μπορεί να είναι το διάλειμμα στο πανεπιστήμιο, το ταξίδι με το λεωφορείο ή ο χρόνος εκείνος λίγο πριν τον ύπνο. Η έννοια της «μαζικής» εμπειρίας αντικαταστάθηκε από την εξατομίκευση.
Η κουλτούρα της συμμετοχής
Το YouTube - και οι πλατφόρμες steaming - δεν είναι μόνο μέσο κατανάλωσης περιεχομένου, αλλά και χώρος συμμετοχής. Τα σχόλια, τα likes, τα live chats και οι συνεργασίες μεταξύ δημιουργών διαμορφώνουν ένα αίσθημα κοινότητας που η παραδοσιακή τηλεόραση δυσκολεύεται να προσφέρει. Ένα δημοφιλές live stream gaming μπορεί να συγκεντρώσει εκατοντάδες χιλιάδες θεατές που σχολιάζουν, αλληλεπιδρούν και επηρεάζουν τη ροή της μετάδοσης.
Για τη Gen Z, αυτό το στοιχείο είναι κρίσιμο, δεν θέλουν απλώς να καταναλώνουν περιεχόμενο, αλλά να το συνδιαμορφώσουν. Η δυνατότητα να στείλεις ένα superchat, να αφήσεις ένα σχόλιο που ο δημιουργός θα διαβάσει ζωντανά ή να συμμετάσχεις σε ένα Q&A ενισχύει τη σύνδεση με το περιεχόμενο. Αντίθετα, η τηλεόραση παραμένει μονοδιάστατη, δηλαδή ο θεατής δεν μπορεί να επηρεάσει το πρόγραμμα ούτε να συνδεθεί προσωπικά με τον παρουσιαστή για να υπάρξει αλληλεπίδρασή.
Ο αλγόριθμος ως νέος σκηνοθέτης
Η τηλεόραση στηριζόταν στους ανθρώπους των καναλιών που αποφάσιζαν ποιο περιεχόμενο αξίζει να προβληθεί και ποιο δεν πρόκειται ποτέ να δει το «φως της κάμερας». Στο YouTube, αυτή τη θέση έχει πάρει ο αλγόριθμος. Η Gen Z γνωρίζει καλά ότι το feed της είναι εξατομικευμένο, για παράδειγμα αν δεις ένα βίντεο για vegan συνταγές, την επόμενη μέρα θα σου προταθούν δέκα ακόμα σχετικά με το συγκεκριμένο που παρακολούθησες. Αυτό δημιουργεί μια αίσθηση «προσωπικής τηλεόρασης», αλλά και ένα οικοσύστημα που συχνά επιβραβεύει τη συνεχή παραγωγή περιεχομένου και τις τάσεις.
Η τηλεόραση εξακολουθεί να επενδύει σε υψηλής ποιότητας παραγωγές – σειρές, ντοκιμαντέρ και ζωντανές μεταδόσεις μεγάλων γεγονότων – αλλά χάνει έδαφος στον καθημερινό, γρήγορο και προσωποποιημένο ρυθμό κατανάλωσης που προτιμά η Gen Z, και όχι άδικα.
Οικονομική προσβασιμότητα και ανεξαρτησία
Το YouTube είναι δωρεάν στη βασική του μορφή, ενώ η τηλεόραση συχνά απαιτεί συνδρομές, κεραίες ή καλωδιακά πακέτα. Επιπλέον, η Gen Z εκτιμά το γεγονός ότι το YouTube δίνει τη δυνατότητα σε οποιονδήποτε με μια κάμερα και σύνδεση στο διαδίκτυο να γίνει δημιουργός. Αυτό έχει οδηγήσει φυσίκα στη δημιουργία νέων ειδών περιεχομένου και μορφών ψυχαγωγίας που δεν θα περνούσαν ποτέ από την πόρτα ενός τηλεοπτικού καναλιού, πόσο μάλλον στον αέρα του.
Πολλοί Gen Zers βλέπουν στο YouTube και μια πιθανή επαγγελματική ευκαιρία, εξάλλου η επιτυχία ενός καναλιού μπορεί να μεταφραστεί σε εισόδημα, συνεργασίες με brands και αναγνώριση. Αντίθετα, η τηλεοπτική βιομηχανία παραμένει πιο κλειστή και ιεραρχική.
Η ανθεκτικότητα της τηλεόρασης
Παρά την υποχώρησή της, η τηλεόραση δεν είναι έχει «πεθάνει» ακόμα. Μεγάλα γεγονότα όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι εκλογές ή οι ζωντανές συναυλίες και τα talk shows εξακολουθούν να συγκεντρώνουν μαζικό κοινό μπροστά στις οθόνες. Επίσης, οι υπηρεσίες streaming που μοιάζουν περισσότερο με τηλεοπτικά δίκτυα (Netflix, Disney+ κ.α.) αποδεικνύουν ότι υπάρχει ακόμα ανάγκη για επιμελημένο, επαγγελματικό περιεχόμενο μεγάλης κλίμακας.
Η τηλεόραση, μάλιστα, προσπαθεί να προσαρμοστεί, πολλές εκπομπές ενσωματώνουν live chats στα social media, ενώ αρκετά κανάλια ανεβάζουν περιεχόμενο στο YouTube ή προσφέρουν on-demand υπηρεσίες.
Η ψυχολογία της επιλογής
Ένα ενδιαφέρον φαινόμενο είναι ότι η απεριόριστη ελευθερία επιλογών μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση. Πολλοί ανάμεσα τους και εμείς παραδέχονται ότι περνούν περισσότερη ώρα ψάχνοντας τι να δουν παρά παρακολουθώντας κάτι. Η τηλεόραση, με το καθορισμένο της πρόγραμμα, είχε το πλεονέκτημα της απλότητας: άνοιγες την οθόνη και έβλεπες ό,τι έπαιζε. Το YouTube, αν και απελευθερωτικό, απαιτεί ενεργή συμμετοχή και επιλογή.
Το prime-time είναι εκεί που είμαστε εμείς
Η Gen Z ξαναγράφει τους κανόνες της ψυχαγωγίας και πλέον το prime-time δεν είναι πια μια ώρα της ημέρας που ορίζει ένα κανάλι, αλλά μια προσωπική στιγμή που επιλέγει ο καθένας στον χρόνο που διαθέτει ή έχει διάθεση να παρακολουθήσει κάτι. Το YouTube, με τη συμμετοχικότητά του, την εξατομίκευση και την αίσθηση κοινότητας που προσφέρει, έχει γίνει ο νέος κυρίαρχος της καθημερινής κατανάλωσης οπτικού περιεχομένου. Η τηλεόραση ίσως να μην εξαφανιστεί ποτέ πλήρως – παραμένει ισχυρή σε μεγάλες διοργανώσεις και υψηλής ποιότητας παραγωγές – αλλά σίγουρα έχει χάσει το μονοπώλιο της και έχει αναγκαστεί να προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις. Για τους περισσότερους το prime-time παίζεται πλέον στις μικρές οθόνες, στις πλατφόρμες streaming και στις ειδοποιήσεις που αναβοσβήνουν, όχι στα παλιά τηλεοπτικά κανάλια.
