Ένα reality για τεχνητούς συντρόφους μιλάει στην πραγματικότητα για μοναξιά και ανάγκη.
Αν το Netflix είχε ψυχή, θα ήταν μια δραματική ηρωίδα που πειραματίζεται με κάθε πιθανό είδος σχέση, από εφηβικά βαμπίρ μέχρι ζόμπι που βρίσκουν τον έρωτα. Και τώρα το νέο είναι οι AI boyfriends. Το νέο reality μοιάζει με επιστημονική φαντασία που ξέφυγε από εργαστήριο start-up: γυναίκες καλούνται να φλερτάρουν με τεχνητούς συντρόφους. Επίσημο θέμα: «Τι σημαίνει έρωτας στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης». Ανεπίσημο και αρκετά τρομακτικό: «Ας δούμε πόσες κάμερες χρειάζονται για να καταγράψουν μια συλλογική υπαρξιακή κρίση, παγκοσμίου επιπέδου».
Εξέλιξη ή οπισθοδρόμηση;
Στην επιφάνεια, το concept του reality πατάει πάνω σε φεμινιστικές συζητήσεις τύπου γυναίκες που παίρνουν τον έλεγχο της επιθυμίας τους, απορρίπτοντας την τοξική αρρενωπότητα των πραγματικών αντρών. Ο AI σύντροφος δεν σε διακόπτει, δεν ξεχνάει τα γενέθλιά σου και δεν σου λέει ότι ατάκες του τύπου: «απλώς αγχώνεσαι», ή «μη τρελαίνεσαι», όταν η αγωνία ή τα νεύρα σου έχουν χτυπήσει κόκκινο. Φεμινιστική ουτοπία ή απλώς το φαντασιακό ισάξιο ενός Ken χωρίς λειτουργικό εγκέφαλο; Γιατί ας μη γελιόμαστε αν ένας αλγόριθμος μπορεί να μάθει τις αγαπημένες σου σειρές, γιατί να μπορεί να γελάσει ειλικρινά όταν κάνεις ένα κακό αστείο, εκτός αν τον έχεις ρυθμίσει να το κάνει. Και αυτό, ξέρεις είναι το είδος της ψευδαίσθησης που μοιάζει επικίνδυνα με οικειότητα και μπορεί να οδηγήσει σε άλλα πιο σκοτεινά μονοπάτια.
Το cringe στοιχείο του εγχειρήματος αυτού είναι βαρύ. Το reality είναι γυρισμένο με το είδος του glam φωτισμού που χρησιμοποιείται για να κάνει ακόμα και μια τοστιέρα να δείχνει σέξι. Οι συμμετέχουσες συζητούν με avatars που έχουν τέλεια συμμετρικά πρόσωπα και φωνές σαν να ακούς διαφημίσεις για ακριβά αρώματα. Όταν ένας AI boyfriend λέει «Σ’ αγαπώ επειδή είσαι μοναδική», η μοναδικότητα μεταφράζεται από τον αλγόριθμο σε: «έχεις διαφορετικές ρυθμίσεις από την προηγούμενη χρήστρια», όσο να πεις μια μοναδικότητα ύπαρχει. Η αλήθεια είναι πως είναι σαν να βάζεις φίλτρο instagram στη μοναξιά σου, ίσως όμορφο, αλλά διαφανές.
Κι όμως, κάτω από την ειρωνεία, υπάρχει μια πικρή αλήθεια. Η μοναξιά που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι είναι πιο mainstream από ποτέ. Δυστυχώς ή ευτυχώς ζούμε σε μια εποχή που οι άνθρωποι κάνουν ghosting πιο εύκολα από ό,τι αλλάζουν συνθηματικά στο Wi-Fi τους. Εδώ που τα λέμε πιο πολύ τους ανησυχεί μη τους κλέψουν internet και σχέδον καθόλου τα συναισθήματα του εκάστοτε ανθρώπου από τη ζωή του όποιου εξαφανίζονται χωρίς λέξη. Οι γυναίκες—κυρίως όσες έχουν κουραστεί από το αδιάκοπο multitasking ανάμεσα σε δουλειά, κοινωνική πίεση και τις χιλιάδες μικροσεξιστικές επιθέσεις της καθημερινότητας- ίσως βλέπουν στον AI σύντροφο σαν μια υπόσχεση, «εδώ τουλάχιστον δε θα χρειαστεί να απολογηθώ που υπάρχω». Είναι λυπηρό; Σίγουρα έως απόλυτα τραγικό και ταυτόχρονα απολύτως λογικό.
Το Netflix, βέβαια, πουλάει αυτή τη δυσφορία σε packaging «ενδυνάμωσης». Το μοντάζ των δακρύων, των αμήχανων πρώτων «ραντεβού» με ολογράμματα, των συνεντεύξεων στις κάμερες όπου οι γυναίκες λένε «αισθάνομαι επιτέλους ότι κάποιος με ακούει» είναι φτιαγμένα για να γίνουν meme και μπορεί και viral. Το θέαμα δεν είναι μία φεμινιστική αλληγορία, είναι μία καυστική υπενθύμιση ότι η βιομηχανία της ψυχαγωγίας μπορεί να μετατρέψει οποιαδήποτε ανάγκη, ακόμα και την πιο ανθρώπινη σε περιεχόμενο. Εδώ, η ανθρώπινη τρυφερότητα γίνεται «plot twist» και ναι αυτό είναι από τα πιο θλιβερά της τεχνητής νοημοσύνης, μέχρι τώρα τουλάχιστον.
Ποιος είναι τελικά το boyfriend;
Το cringe μεγαλώνει όταν σκεφτείς το τεχνολογικό παρασκήνιο, δηλαδή ότι πίσω από κάθε «ευαίσθητο» AI boyfriend βρίσκεται μια ομάδα κυρίως αντρών προγραμματιστών που έχουν ρυθμίσει το συναισθηματικό λογισμικό. Δηλαδή, οι ίδιες πατριαρχικές δομές που οι συμμετέχουσες θέλουν να αποφύγουν καθορίζουν πώς θα εκδηλώνεται η «στοργή» του συντρόφου. Η ειρωνεία εδώ είναι τόσο τεράστια που ακόμα και ο ελέφαντας στο δωμάτιο μοιάζει με lego.
Και μετά είναι το κοινό, δηλαδή όλοι εμείς. Καθισμένοι στον καναπέ, τρώμε ποπκόρν και πατατάκια και κοροϊδεύουμε τις συμμετέχουσες που μιλάνε σε avatars, λες και το doomscrolling στις 2 τα ξημερώματα περιμένοντας ένα notification από κάποιον που μας κάνει ghosting είναι λιγότερο αξιολύπητο. Το reality δεν είναι παρά καθρέφτης, γελάμε με αυτές για να μη χρειαστεί να κοιτάξουμε τη δική μας ζωή και τις δίκες μας ανικανοποίητες ανάγκες. Αντί να παραδεχτούμε ότι η σύγχρονη κουλτούρα των σχέσεων είναι συχνά ένας αλγόριθμος τύπου Tinder που μας μαθαίνει να αξιολογούμε τους άλλους σαν προϊόντα στα ράφια του super- market, κάνουμε binge-watch και σχολιάζουμε στο Χ ή το threads.
To «Point of view»
Αν το δεις ως φεμινιστική αλληγορία, έχει πράγματι βάθος και δείχνει την ακραία μοναξιά που προκαλεί μια κοινωνία που απαιτεί από τις γυναίκες να είναι ταυτόχρονα ανεξάρτητες, επιθυμητές και συναισθηματικά διαθέσιμες, αλλά χωρίς ποτέ να δείχνουν «ανάγκη» ή ευάλωτες. Αν το δεις ως cringe reality, είναι η επιτομή του postmodern θεάματος, δυστυχώς ένα μαζικό ρετουσάρισμα της μοναξιάς ώστε να μπορεί να καταναλωθεί εύκολα σαν σακουλάκι πατατάκια από το ράφι με τα σνακ.
Η αλήθεια πιθανότατα βρίσκεται κάπου στη μέση. Ναι, είναι κάπως empowering να βλέπεις γυναίκες να δοκιμάζουν νέους τρόπους σύνδεσης και να αμφισβητούν τις παραδοσιακές σχέσεις. Αλλά είναι και θλιβερά «αστείο» ότι αυτή η αναζήτηση μετατρέπεται σε τηλεοπτική πρόταση με τίτλο που θα μπορούσε να είναι και clickbait. Όταν οι πιο βαθιές μας ανάγκες μεταφράζονται σε περιεχόμενο reality, κάτι πάει στραβά και όχι με τις γυναίκες, αλλά με τον πολιτισμό που τους πουλάει ψευδο-παρηγοριά με συνδρομή μόνο 9,99€ το μήνα.
Ίσως, τελικά το AI boyfriend δεν είναι ούτε φεμινιστική αλληγορία ούτε cringe reality. Ίσως, είναι απλώς ο καθρέφτης που δε θέλαμε να κοιτάξουμε και που μας λέει ότι, όσο εξελιγμένοι κι αν γίνονται οι αλγόριθμοι, η ανθρώπινη ανάγκη για σύνδεση δεν μπορεί να προγραμματιστεί, μπορεί μόνο να βιωθεί μέσα από της αισθήσεις μας, νεύρα που τεντώνουν από την ερωτική ένταση και φλέβες που πάλλονται από πόθο και ενθουσιασμό.
