Όταν η αξιοπιστία γίνεται το πολυτιμότερο «νόμισμα» της εποχής
Σε έναν κόσμο υπερκορεσμένο από πληροφορίες, fake news και εταιρικά events, οι πολίτες και οι καταναλωτές δεν αρκούνται πια σε μεγάλα λόγια, θέλουν πράξεις, ειλικρίνεια και συνέπεια. Είτε πρόκειται για πολιτικούς είτε για brands, η απαίτηση για διαφάνεια και ηθική δεν είναι πια απλώς μια «μόδα», αλλά μια βαθιά κοινωνική ανάγκη και ίσως το μοναδικό θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορεί να στηριχθεί η εμπιστοσύνη. Η κρίση εμπιστοσύνης πλέον είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο και αφορά κάθε κοινωνική πτυχή τους κόσμου γύρω μας.
Τα τελευταία χρόνια, η σχέση των πολιτών με την εξουσία και των καταναλωτών με τα brands έχει υποστεί βαθιά ρήγματα. Από πολιτικά σκάνδαλα μέχρι εταιρικά και ξέπλυμα χρήματος, η κοινή γνώμη έχει κουραστεί από τις υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα.
Η «meta αλήθεια» εποχή -όπου η εικόνα συχνά υπερισχύει της ουσίας- έχει κάνει τους ανθρώπους πιο καχύποπτους, πιο απαιτητικούς και, ταυτόχρονα, πιο ευαίσθητους απέναντι στην αδικία και την υποκρισία. Η απαξίωση της νέας γενιάς είναι έντονη και απόλυτα δικαιολογημένη.
Σύμφωνα με πρόσφατες διεθνείς έρευνες εμπιστοσύνης (Edelman Trust Barometer), περισσότεροι από τους μισούς πολίτες ανεξαρτήτως ηλικίας δηλώνουν ότι «δεν πιστεύουν ούτε τις κυβερνήσεις ούτε τις μεγάλες εταιρείες».
Η απώλεια αυτής της εμπιστοσύνης δεν είναι απλώς επικοινωνιακό πρόβλημα, είναι υπαρξιακό. Διότι χωρίς εμπιστοσύνη, καμία σχέση πολιτική, κοινωνική ή εμπορική, δεν μπορεί να επιβιώσει μακροπρόθεσμα. Οι σχέσεις των μεγαλύτερων με την πολίτικη έχει γκρεμιστεί και οι νεότεροι απλά δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη για χτίσουν μια καινούργια.
Η νέα ηθική των brands: Από το κέρδος στον σκοπό
Οι καταναλωτές του σήμερα κυρίως η γενιά μας δεν αγοράζει πια μόνο προϊόντα, αγοράζει αξίες. Θέλουν να ξέρουν αν η εταιρεία που στηρίζουν σέβεται το περιβάλλον, τους εργαζομένους της, τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από τις fast fashion αλυσίδες μέχρι τους τεχνολογικούς κολοσσούς, η πίεση για πραγματική διαφάνεια είναι τεράστια. Όταν ένα brand ισχυρίζεται ότι είναι «βιώσιμο» ή «πράσινο», θέλουμε αποδείξεις όπως: Ποια είναι η αλυσίδα παραγωγής; Ποιες οι συνθήκες εργασίας; Πόση ενέργεια καταναλώνεται;
Η διαφάνεια δεν είναι πλέον προαιρετική και όπλο στην επικοινωνιακή στρατηγική, είναι τρόπος επιβίωσης για το κάθε brand.Και όσα brands το έχουν κατανοήσει, κερδίζουν κοινό που παραμένει πιστό.
Πολιτική και ειλικρίνεια, μια δύσκολη, αλλά αναγκαία εξίσωση
Αντίστοιχα, στον πολιτικό στίβο, η ανάγκη για διαφάνεια και ηθική είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Οι πολίτες ζητούν πολιτικούς που μιλούν τη γλώσσα της αλήθειας και όχι της επικοινωνιακής τακτικής.
Σε μια εποχή όπου οι συμβολικές κινήσεις αντικαθιστούν τη δράση, η αυθεντικότητα γίνεται επαναστατική πράξη και η απαξίωση στο σύστημα και τα κόμματα είναι πιο ξεκάθαρη και πιο μεγάλη από πότε.
Οι πολιτικοί που τολμούν να παραδεχτούν λάθη, να αναγνωρίσουν ευθύνες και να δείξουν συνέπεια ανάμεσα στα λόγια και τις πράξεις τους, ενισχύουν το πιο πολύτιμο κεφάλαιο που διαθέτουν, την εμπιστοσύνη.
Αντίθετα, κάθε ψεύτικη υπόσχεση, κάθε στημένη εικόνα, καταστρέφει ακόμη περισσότερο την ήδη εύθραυστη κοινωνική σχέση.
Η εποχή του fact-checking και της ψηφιακής διαφάνειας
Το διαδίκτυο έχει γίνει ο μεγάλος πάροχος της πληροφόρησης και ταυτόχρονα ο μεγάλος καταλύτης της κρίσης εμπιστοσύνης.
Η διάδοση των fake news και η ταχύτητα με την οποία εξαπλώνονται δημιουργούν ένα τοπίο όπου η αλήθεια χρειάζεται τεκμηρίωση.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι πολίτες απαιτούν ψηφιακή διαφάνεια, από τους πολιτικούς, που οφείλουν να τεκμηριώνουν κάθε δήλωσή τους, μέχρι τις εταιρείες, που καλούνται να δημοσιοποιούν δεδομένα, όχι απλώς σλόγκαν.Το fact-checking, η ανοικτή πρόσβαση στην πληροφορία και η υπευθυνότητα στη δημόσια επικοινωνία δεν είναι πολυτέλειες, αλλά ηθικές υποχρεώσεις.
Η «ηθική της εμπιστοσύνης» ως νέο κοινωνικό κεφάλαιο
Η διαφάνεια και η ηθική δεν αποτελούν μόνο ηθικές αξίες, είναι και στρατηγικά πλεονεκτήματα.
Ένα brand που είναι αξιόπιστο μπορεί να επιβιώσει από κρίσεις. Όπως και ένας πολιτικός που θεωρείται έντιμος μπορεί να πείσει ακόμα και όταν κάνει δύσκολες επιλογές. Η αξιοπιστία λειτουργεί όπως το κεφάλαιο χτίζεται δύσκολα, χάνεται εύκολα και αποδίδει μόνο όταν επενδύεται με συνέπεια και ειλικρίνεια. Η ηθική της εμπιστοσύνης θα μπορούσε να αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο μιας νέας κοινωνικής και επιχειρηματικής κουλτούρας όπου η ειλικρίνεια δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη.
Είτε πρόκειται για πολιτική εξουσία είτε για εταιρική δύναμη, η πρόκληση είναι κοινή και είναι η πραγματική λογοδοσία. Όταν οι πολίτες και οι καταναλωτές βλέπουν πράξεις που συμβαδίζουν με τα λόγια, τότε η εμπιστοσύνη αναγεννάται. Η κοινωνία στο συνολό της και όλοι έμεις που διαδεχόμαστε τις μεγαλύτερες γενιές, δεν ζητάμε το αδύνατο, ζητάμε το αυτονόητο, να μας λένε την αλήθεια. Η νέα εποχή απαιτεί λιγότερη επικοινωνία και περισσότερη ουσία.
Όσοι πολιτικοί και εταιρείες το αντιληφθούν εγκαίρως, δεν θα είναι απλώς πιο ηθικοί, θα είναι και οι μόνοι που θα αντέξουν στο χρόνο.Η αποδόχη της κοινωνίας είναι μονόδρομος.
