Το προσωπικό γούστο παίζει ρόλο, αλλά η μουσική λειτουργεί ως εργαλείο ευεξίας, αλλά όχι ως μαγική λύση
Όταν φοράς τα ακουστικά σου και μπαίνει το αγαπημένο σου κομμάτι, αισθάνεσαι αμέσως πιο ανάλαφρος, αλλά μπορεί η μουσική πραγματικά να μας κάνει πιο υγιείς; Οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ναι, αλλά με επιφυλάξεις, το προσωπικό μας γούστο, το πλαίσιο και το πώς τη χρησιμοποιείς έχουν μεγάλη σημασία.
Το να αναρωτιόμαστε αν η μουσική είναι μόνο ψυχαγωγία ή αν μπορεί, να γίνει εργαλείο για υγεία και ευεξία, μοιάζει με το να ρωτάμε αν η σοκολάτα μπορεί να είναι, τρόφιμο υγείας. Η απάντηση δεν είναι «ναι» ή «όχι». Είναι κάτι στο ενδιάμεσο.
Καταρχάς, αρκετά στοιχεία δείχνουν ότι η μουσική μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, μελέτη σε άτομα ηλικίας 50-80 έδειξε ότι περίπου το 75% ανέφερε ότι η μουσική τους βοηθά στο να «χαλαρώσουν ή να μειώσουν το στρες», ενώ 65% ανέφερε ότι βελτιώνει τη διάθεσή τους. Σε πιο επιστημονικό επίπεδο, μια συστηματική ανασκόπηση έδειξε ότι η μουσική, είτε ως ακρόαση είτε ως ενεργή συμμετοχή, σχετίζεται με βελτιώσεις σε κοινωνική σύνδεση, διάθεση, συναισθηματική ρύθμιση.
Αλλά και πιο «ενεργά», όταν ακούμε μουσική ενώ γυμναζόμαστε, μελέτες δείχνουν ότι η απόδοση μπορεί να ανέβει και για κάποιους έως και 15 %. Αυτό δεν σημαίνει ότι η μουσική γίνεται κλειδί επιδόσεων, αλλά ότι λειτουργεί ως «ρευστό βοηθητικό εργαλείο».
Ωστόσο, είναι σημαντικό να προσέξουμε τα αν, μιας και καμία έρευνα δεν υποστηρίζει ότι η μουσική αυτομάτως θεραπεύει σοβαρές παθήσεις ή αντικαθιστά την ιατρική φροντίδα. Για παράδειγμα, όσον αφορά τη φυσική υγεία, τα ευρήματα σε αναλύσεις είναι μάλλον περιορισμένα και η επίδραση της μουσικής στο σώμα (όπως κινητικότητα, ισορροπία) είναι μικρή ή μερική.
Η μουσική ως εργαλείο για μία συνολικά καλύτερη υγεία
Το «όπλο» της μουσικής φαίνεται να είναι κυρίως στην ψυχολογία,στη μείωση του άγχους, στη βελτίωση της διάθεσης, της κοινωνική σύνδεση. Η χρήση της έχει νόημα όταν εμείς οι ίδιοι μπορούμε να επιλέξουμε το τι ταιριάζει στον εαυτό μας. Οι προτιμήσεις μας, οι αναμνήσεις μας, η σχέση μας με ένα τραγούδι έχουν μεγάλη επίδραση. Όπως αναφέρθηκε σε έρευνα: «η σύνδεσή μας με τη μουσική είναι πολύ προσωπική».
Τι μπορούμε δηλαδή να κάνουμε ώστε η μουσική να μας «βοηθάει» περισσότερο
Επίλεξε τη μουσική που σου αρέσει, η προσωπική επιλογή φαίνεται να ενισχύει το θετικό αποτέλεσμα.Χρησιμοποίησε την ως «βοηθό» για την εκάστοτε διάθεση σου: π.χ., για χαλάρωση μετά από δύσκολη μέρα, ή για ενέργεια πριν από γυμναστική. Δεν χρειάζεται να περιμένετε θαύματα, η μουσική είναι ένα συμπληρωματικό εργαλείο, όχι πανάκεια. Καλό θα είναι να προσέχουμε την ακρόαση της πολύ δυνατής μουσικής γιατί για πολύ ώρα μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα και να δημιουργήσει προβλήματα στην ακοή.
Είναι επίσης είναι ενδιαφέρον ότι η ενεργή συμμετοχή (π.χ., να παίζεις ένα μουσικό όργανο, να τραγουδάς) μοιάζει με μεγαλύτερο «κέρδος» από το απλό άκουσμα και ειδικά σε γνωστικές λειτουργίες και κοινωνική αλληλεπίδραση. Σκέψου για λίγο πόσες φορές ένα τραγούδι σε «πήγε» πίσω σε μια ανάμνηση, πόσο πιο δυνατά αισθάνθηκες όταν χόρεψες σε κάποιο αγαπημένο σου κομμάτι; Αυτές οι εμπειρίες δεν είναι απλώς «διασκέδαση», είναι οι στιγμές που ενεργοποιούν το συναισθηματικό κομμάτι της μνήμης του εγκεφάλου.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν όρια, δεν είναι κάθε είδος μουσικής ή χρήση της κατάλληλη για όλους. Κι ακόμα περισσότερο αν η χρήση της γίνεται με ψηλή ένταση, σε απομόνωση, χωρίς συνειδητότητα, τότε μπορεί να μην έχει το θετικό αποτέλεσμα που περιμένουμε. Επιπλέον, η έρευνα συνεχίζει να ψάχνει το πόσο, το πώς, το πόσο συχνά πρέπει να ακούμε/παίζουμε.
Για εσένα που σκέφτεσαι «μήπως η μουσική γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας με σκοπό την ευεξία», η απάντηση είναι ναι, και μάλιστα ισχύει περισσότερο όταν κάνεις τη μουσική συνειδητά. Όχι απλώς στο background, να βάζεις «το σωστό τραγούδι την κατάλληλη στιγμή».
Η μουσική δεν είναι μαγικό χάπι που κάνει τα πάντα, αλλά είναι ένας πολύτιμος σύμμαχος. Είναι μια «υγιής συνήθεια» που όταν τη χρησιμοποιείς ενεργά και με επίγνωση, μπορεί να ενισχύσει τη διάθεση, να μειώσει το στρες, να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα.
